بەدواداچوونەکانی پۆلیسی سیاسی و هەواڵگری
وەرگێڕان
تایلۆر، پ.ج.، سنوک، بی.، بێنێل، سی.، و پۆرتێر، ل. (٢٠١٥). دەروونناسی لێکۆڵینەوە. لە B. L. Cutler & P. A. Zapf (Eds.)، کتێبی دەستی APA بۆ دەروونناسی پزیشکی دادوەری، بەرگی یەکەم. 2. لێکۆڵینەوەی تاوانکاری، بڕیاردان و دەرئەنجامەکانی سزادان (ل165-186). کۆمەڵەی دەروونناسی ئەمریکی. https://doi.org/10.1037/14462-006
پوختە
دەروونناسی لێکۆڵینەوە هەوڵدەدات تێگەیشتنمان لە ڕەفتاری تاوانکاری و پرۆسەی لێکۆڵینەوە باشتر بکات. لە وەڵامی ڕێبازە ئەزموونییەکانی سەرەتایی بۆ پرۆفایلی تاوانباران و خواستی داڕشتنی شێوازێکی بەدیل و ئەزموونی بۆ پشتگیریکردنی لێکۆڵینەوەکانی پۆلیس سەریهەڵدا (کانتەر، ٢٠٠٠). هەر لەسەرەتاوە دەروونناسی لێکۆڵینەوە خۆی لە فۆرمەکانی تری پرۆفایلی جیاکردەوە بە پشتبەستن بە گەڕانی سیستماتیکی چۆنێتی هەڵسوکەوتی تاوانباران و لێکۆڵەران لە کاتی تاوان و لێکۆڵینەوەکانیاندا. ئەم ڕێبازە ئەزموونییە وای لە توێژەران کرد کە داتای نوێ لەسەر هەڵسوکەوتی تاوانباران بەکاربهێنن (بۆ نموونە، کە لە فایلەکانی کەیسەوە وەرگیراون) و ڕێگەی نوێ بۆ شیکردنەوەی ئەم داتایە "جیهانی ڕاستەقینە" پەرەپێبدەن. هەروەها پێویستی بە پێشکەوتنی تیۆری هەبوو، وەک تایبەتمەندکردنی ئەو مەرجانەی کە پێویستن بۆ ئەوەی ڕێگە بدرێت دەرئەنجامدانی ورد لە وێنەی خێرا لە ڕەفتاری تاوانبارەکانەوە. ئەم پاشخانە مێژووییە و بەشدارییە چەمکییە ناوازەکانی دەروونناسی لێکۆڵینەوە لە دوو بەشی یەکەمی ئەم بابەتەدا باس دەکرێن. بەشی سێیەمی ئەم بابەتە بە باسکردنی چوار بوارە دیارەکانی توێژینەوەی دەروونناسی لێکۆڵینەوە، ئەم بنەمایانە فراوانتر دەکات. بوارى یەکەم، کە دەتوانین بڵێین زۆرترین هاوواتای دەروونناسی لێکۆڵینەوەیە، پەیوەندی بە جیاکردنەوەی تاوانبارانەوە هەیە لەسەر بنەمای ڕەفتاری تاوانبارەکانیان، و پەیوەستکردنی ئەو جۆرە جیاکارییانە بە تایبەتمەندییەکانی تاوانبارەوە. ئێمە پێداچوونەوە بەو میتۆدۆلۆژییە ناوازەیە دەکەین کە توێژەران بەکاریان هێناوە بۆ شیکردنەوەی ڕەفتاری تاوانبارکردن، و ئەو مەیلە ڕەفتارە باوانەی کە لە سەرانسەری جۆرە جیاوازەکانی تاواندا سەریان هەڵداوە. بوارى دووەم تایبەتە بە دەروونناسی کۆمەڵایەتی گروپە تاوانبارەکان و پرۆسەی سەرکردایەتیکردن لەناو ئەو جۆرە گروپانەدا. ئەم کارە بەشداری کردووە لە تێگەیشتنمان لەو پرۆسانەی کە تاوانی باندەکان ناچار دەکەن و ڕێگرییان لێدەکەن و بە سوودوەرگرتن لە تەکنیکە کۆمەڵناسییەکەی شیکاری تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان، ڕۆشنایی خستۆتە سەر ئەوەی کە چۆن تۆڕەکانی ئۆنلاین و ئۆفلاین چالاکییە تاوانکارییەکان دابڕێژن. بوارەکانی سێیەم و چوارەمی لێکۆڵینەوە کە باسیان دەکەین، دووردەکەونەوە لە ڕەفتاری تاوانبار و خۆیان بە پرۆسەی لێکۆڵینەوەوە دەخەنە ڕوو. ئێمە لە توێژینەوەیەکەوە دەست پێدەکەین کە شارەزایی و بڕیاردانی لێکۆڵەرانیان تاوتوێ کردووە. ئەم توێژینەوەیە بە سوودوەرگرتن لە تیۆرییە مەعریفیەکانی ئیستدلال، تەحەدای ئەو بۆچوونەی کردووە کە زۆرجار حوکمەکانی لێکۆڵینەوە کەموکوڕییان هەیە، لەبری ئەوە نیشانی دەدات کە زۆرێک لە بڕیارەکان بەهۆی هێوریستیکی گونجاوەوە سووتەمەنییان پێدەدرێت کە بەسە لە جیهانێکدا کە فشاری کات بەرزبووەتەوە و گرەوێکی بەرزی تێدایە. لە کۆتاییدا، ئێمە کۆمەڵێک بەشداری لەبەرچاو دەگرین کە داتای ئەزموونییان بەکارهێناوە بۆ پەرەپێدانی پراکتیکی لێکۆڵینەوەی تایبەت، وەک پەیوەندی تاوان و تاکتیکەکانی دانوستان کە لە دۆخی بارمتەگرتندا بەکاردەهێنرێن. ئێمە نیشان دەدەین کە چۆن تێکەڵەیەک لە توێژینەوەی ئەزموونی و توێژینەوە مەیدانییەکان توانیویەتی دەروونناسی لێکۆڵینەوە پەرەپێبدات بۆ پەرەپێدانی چارەسەر بۆ کێشەکانی جیهانی ڕاستەقینە لە هەمان کاتدا بەشدارییەکی گرنگ لە زانستی دەروونیدا بکات. ئێمە بە لێکۆڵینەوە لە کاریگەرییەکانی دەروونناسی لێکۆڵینەوە لەسەر سیاسەت و پراکتیک کۆتایی دێنین. ئێمە نموونەکانی چاوپێکەوتنی لێکۆڵینەوە و دانوستانەکانی بارمتە، کە لێکۆڵینەوەکان کاریگەرییەکی دراماتیکیان هەبووە، لەگەڵ سیستەمی بەستنەوەی تاوانە گەورەکان، کە لێکۆڵینەوەکان نیگەرانیەکانیان لەبارەی متمانەپێکردن وروژاندووە بەڵام هێشتا نەبووەتە هۆی گۆڕانکاری لە پراکتیکدا، بەراورد دەکەین. ئێمە دەڵێین کە ئەم جۆرە نموونانەی دوایی بوونیان هەیە، بەشێکیش بەهۆی پچڕانی پەیوەندی نێوان سروشتی تاقیکردنەوەکان و ئەوەی لە پراکتیکدا ڕوودەدات، و لە کۆتاییدا باس لەوە دەکەین کە چۆن دەروونناسی لێکۆڵینەوە هەوڵی شکاندنی ئەم دابەشبوونەی داوە. (تۆماری بنکەدراوەی PsycInfo (c) 2022 APA، هەموو مافەکان پارێزراوە)
پلاتفۆرمی پارێزراو و زیرەکی ئینتەرپۆل بۆ بەرزکردنەوەی شیکاری تاوانکاری
داتا لە دڵی پۆلیسی نێودەوڵەتیدایە. کاتێک داتای دروست لە دەستی ڕاستدا بێت، دەتوانێت وێنەیەکی جیهانی گشتگیر لە ڕەوتی تاوانەکان بدات بە جێبەجێکردنی یاسا بۆ ئەوەی یارمەتیان بدات بە شێوەیەکی کاریگەرتر ڕووبەڕووی تاوانە سەرهەڵداوەکان ببنەوە.
بەڵام لە کۆمەڵگەی دیجیتاڵی ئێمەدا کە تادێت دیجیتاڵییە، قەبارەی هەمیشە گەشەسەندنی داتا بەردەستەکان دەتوانێت سەرسوڕهێنەر بێت.
زیرەکی لە کاتی خۆیدا و کردار
پرۆژەی INSIGHT پلاتفۆرمێکی پارێزراو و زیرەک و قەبارەدار جێبەجێ دەکات کە چارەسەری تەحەددیاتی داتا گەورەکان دەکات.
ڕێگە بە ئینتەرپۆل دەدات کە بڕێکی زۆر لە داتا لە چەندین سەرچاوە و بە فۆرماتی جیاوازەوە بە خێرایی و کارا کۆبکاتەوە، هەڵیبگرێت، پرۆسێس بکات، شیکاری بکات و لێکبداتەوە. لەوانە بنکەدراوە و فایلەکانی شیکاری، ئاگاداری و بڵاوکردنەوە، زانیاری دەقی ئازاد، ڕاپۆرتی پۆلیس، وێنە و ڤیدیۆ.
بە بەکارهێنانی زیرەکی دەستکرد و فێربوونی ئامێر، INSIGHT ڕێگە بە شیکارانی زیرەکی تاوانکاری ئینتەرپۆل دەدات کە پەیوەندییە شاراوەکان و شێوازەکانی تاوان و ڕەوتەکان بە خێرایی زیاتر دەستنیشان بکەن.
ئەمەش بەو مانایەیە کە دەتوانن زانیاری هەواڵگری لە کاتی خۆیدا و کرداریی پێشکەش بە وڵاتانی ئەندام بکەن کە لێکۆڵینەوەکانیان زیاتر بکات، ئاڵای بابەتەکانی سەرنجڕاکێش دابنێت، شێوازی کارکردن ئاشکرا بکات و هاوکاری زیاتری پۆلیس لە ئاستی جیهانیدا پەروەردە بکات.
پلاتفۆرمی INSIGHT کۆمەڵێک ئامرازی بەهێز دەخاتە دەستی بەکارهێنەرانی بۆ دروستکردن و بڵاوکردنەوەی بەرهەمی شیکاری پێشکەوتوو بۆ پشتگیریکردن لە لێکۆڵینەوە و بڕیاردان.
شیکاری پێشکەوتوو بە زیرەکی دەستکرد، پرۆسێسی زمانی سروشتی، ناسینەوە و هاوتاکردنی بوون، فێربوونی ئامێر و ئۆتۆماتیکیکردنی پرۆسەکان بەکاردەهێنێت بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ قەبارە و جۆرەکانی داتا کە هەمیشە لە گەشەکردندایە کە لە لێکۆڵینەوەکانی ئەمڕۆی جێبەجێکردنی یاسادا دروستکراون.
لە هەموو کاتێکدا بە بەرپرسیارانە و لە چوارچێوەی یاسا و ڕێنمایی و سیاسەتەکانی ئینتەرپۆل سەبارەت بە بەکارهێنانی داتاکان کاردەکات.
قۆناغ بە قۆناغ پەرەپێدان
ئەم پڕۆژە گەورە و ئاڵۆزە لە چەند قۆناغێکدا جێبەجێ دەکرێت.
قۆناغی یەکەم (کەمترین پلاتفۆرمی بژاردەیی) – 2021
قۆناغی یەکەمی پەرەپێدانی پلاتفۆرمی INSIGHT لە مانگی حوزەیرانی ٢٠٢٠ بە ئاستێکی بەرزکراوی سەرچاوەی داتا و دەرچوون و تێگەیشتنە پەیوەندیدارەکان دەستیپێکرد.
سەرچاوەی داتا – هەموو سەرچاوەی داتا ناوخۆییەکانی ئینتەرپۆلی یەکەمایەتی؛
ئامراز و تەکنیکەکانی INSIGHT – ناسینەوە و دەرهێنانی بوون، وەرگێڕان، تۆڕ و شیکاری جوگرافی؛
بەرهەم – شیکاری ئۆپەراسیۆن و ستراتیژی بەرزکراوە.
قۆناغی دووەم (پلاتفۆرمی بەرزکراوە) – 2022-2023
قۆناغی دووەمی پەرەپێدانی پلاتفۆرمی INSIGHT مەودا و کاراییەکان فراوانتر دەکات بە مەبەستی پێشکەشکردنی شیکاری قووڵتر بۆ وڵاتانی ئەندام.
سەرچاوەی داتا – سەرچاوەی زیادە و جۆرەکانی داتا
ئامراز و تەکنیکەکانی INSIGHT – ئیستغلالکردنی کۆمەڵە داتا گەورەتر و ئاڵۆزترەکان، زیادکردنی تایبەتمەندی و کاراییەکان بە یەکخستنی تەکنەلۆژیا مۆدێرنترەکان
دەرچوون – شیکاری پێشکەوتوو.
قۆناغی سێیەم (پلاتفۆرمی ئامانج) – 2024-2026
لە قۆناغی کۆتاییدا، پلاتفۆرمەکە دەگاتە توانای تەواوی خۆی، کە هەموو سەرچاوەی داتا دەرەکییە ناوخۆیی و پەیوەندیدارەکان و تەکنەلۆژیا پێشکەوتووەکان لەخۆدەگرێت بۆ پێشکەشکردنی بەرزترین کوالیتی بەرهەمی شیکاری کە دەتوانرێت.
سەرچاوەی داتا – هەموو سەرچاوە ناوخۆییەکان، سەرچاوە دەرەکییەکان وەک بنکەدراوەی بازرگانی و هتد.
ئامراز و تەکنیکەکانی INSIGHT – ناسینەوەی بینراو، ڤیدیۆ، دەنگی، هاوتاکردنی دەموچاو و بایۆ-داتای؛ باشترکردنی بەردەوامی تەکنەلۆژیا مۆدێرنەکانی جێبەجێکراو.
دەرچوون – شیکاری پێشکەوتوو و پێشبینیکراو.
لە کۆتاییدا، پلاتفۆرمی نوێی INSIGHT بەو مانایە دەبێت کە ئینتەرپۆل دەتوانێت باشترین پشتیوانی وڵاتانی ئەندامەکەی بۆ لێکۆڵینەوەکانیان لە جیهانێکدا پێشکەش بکات کە تۆڕە تاوانکارییە ڕێکخراوەکان سنوورەکان دەبڕن، دابەشبوونی فیزیکی-دیجیتاڵی ببڕن و تەکنەلۆژیا پێشکەوتووەکان بقۆزنەوە بۆ ئەوەی هەم زیاتر و هەم چالاکییەکانیان بشارنەوە
ڕووناکی ئاسایش
جۆزێف نێڵسۆن سی پی پی، ... جەیمس ئێف برۆدەر سی پی پی، لە ئاسایشی فیزیکی کاریگەر (چاپکردنی پێنجەم)، ٢٠١٧
پوختە
لەم بەشەدا باس لە چەمکی ڕووناکی دەکرێت وەک ئەوەی پەیوەندی بە تاوان و ڕێگریکردن لە تاوانەوە هەیە. دوو مەبەستی سەرەکی ڕووناکی، بۆ دروستکردنی ڕێگرییەکی دەروونی بۆ دزەکردن و یارمەتیدان لە دۆزینەوە، دەخرێنە ژێر تاقیکردنەوە کە ڕووناکی سروشتی و دروستکراوی تێدایە. لە ڕوانگەی بازرگانییەوە دەتوانرێت پاساو بۆ ڕووناکی بهێنرێتەوە چونکە فرۆشتن باشتر دەکات لەڕێگەی سەرنجڕاکێشکردنی بزنس و کاڵایەکی بازرگانی و سەلامەتی بەرەوپێش دەبات و ڕێگری لە داوای یاسایی دەکات و مۆڕاڵ و بەرهەمهێنانی کارمەند باشتر دەکات و بەهای خانووبەرە بەرز دەکاتەوە. لە ڕوانگەی ئەمنیەوە دوو مەبەستی سەرەکی ڕووناکی بریتین لە دروستکردنی ڕێگرییەکی دەروونی بۆ دەستدرێژیکردن و ڕێگەدان بە دۆزینەوە. ڕووناکی باش بە شێوازێکی کاریگەری کۆنترۆڵکردنی تاوان دادەنرێت کە یاسا لە زۆرێک لە ناوچەکاندا داوا دەکات بیناکان ڕووناکییەکی گونجاو بپارێزن
پلاتفۆرمی پارێزراو و زیرەکی INTERPOL بۆ بەرزکردنەوەی شیکاری تاوانکاری
داتا لە دڵی پۆلیسی نێودەوڵەتیدایە. کاتێک داتای دروست لە دەستی ڕاستدا بێت، دەتوانێت وێنەیەکی جیهانی گشتگیر لە ڕەوتەکانی تاوان بە جێبەجێکردنی یاسا بدات بۆ ئەوەی یارمەتیان بدات بە شێوەیەکی کاریگەرتر ڕووبەڕووی تاوانە سەرهەڵداوەکان ببنەوە.
بەڵام لە کۆمەڵگەی دیجیتاڵی ئێمەدا کە تادێت دیجیتاڵییە، قەبارەی هەمیشە گەشەسەندنی داتا بەردەستەکان دەتوانێت سەرسوڕهێنەر بێت.
زیرەکی لە کاتی خۆیدا و کردار
پرۆژەی INSIGHT پلاتفۆرمێکی پارێزراو و زیرەک و قەبارەدار جێبەجێ دەکات کە چارەسەری تەحەددیاتی داتا گەورەکان دەکات.
ڕێگە بە ئینتەرپۆل دەدات کە بڕێکی زۆر لە داتا لە چەندین سەرچاوە و بە فۆرماتی جیاوازەوە بە خێرایی و کارا کۆبکاتەوە، هەڵیبگرێت، پرۆسێس بکات، شیکاری بکات و لێکبداتەوە. لەوانە بنکەدراوە و فایلەکانی شیکاری، ئاگاداری و بڵاوکردنەوە، زانیاری دەقی ئازاد، ڕاپۆرتی پۆلیس، وێنە و ڤیدیۆ.
بە بەکارهێنانی زیرەکی دەستکرد و فێربوونی ئامێر، INSIGHT ڕێگە بە شیکارانی زیرەکی تاوانکاری INTERPOL دەدات کە پەیوەندییە شاراوەکان، شێوازەکانی تاوان و ڕەوتەکان بە خێرایی زیاتر دەستنیشان بکەن.
ئەمەش بەو مانایەیە کە دەتوانن زانیاری هەواڵگری لە کاتی خۆیدا و کرداریی پێشکەش بە وڵاتانی ئەندام بکەن کە لێکۆڵینەوەکانیان زیاتر بکات، ئاڵای بابەتەکانی سەرنجڕاکێش دابنێت، شێوازی کارکردن ئاشکرا بکات و هاوکاری زیاتری پۆلیس لە ئاستی جیهانیدا پەروەردە بکات.
پلاتفۆرمی INSIGHT کۆمەڵێک ئامرازی بەهێز دەخاتە دەستی بەکارهێنەرانی بۆ دروستکردن و بڵاوکردنەوەی بەرهەمی شیکاری پێشکەوتوو بۆ پشتگیریکردن لە لێکۆڵینەوە و بڕیاردان.
شیکاری پێشکەوتوو بە زیرەکی دەستکرد، پرۆسێسی زمانی سروشتی، ناسینەوە و هاوتاکردنی بوون، فێربوونی ئامێر، و ئۆتۆماتیکیکردنی پرۆسەکان بەکاردەهێنێت بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ قەبارە و جۆرەکانی داتا کە هەمیشە لە گەشەکردندایە کە لە لێکۆڵینەوەکانی ئەمڕۆی جێبەجێکردنی یاسادا دروستکراون.
لە هەموو کاتێکدا، بە بەرپرسیارانە و لە چوارچێوەی یاسا و ڕێنمایی و سیاسەتەکانی INTERPOL سەبارەت بە بەکارهێنانی داتاکان کاردەکات.
قۆناغ بە قۆناغ پەرەپێدان
ئەم پڕۆژە گەورە و ئاڵۆزە لە چەند قۆناغێکدا جێبەجێ دەکرێت.
قۆناغی یەکەم (کەمترین پلاتفۆرمی بژاردەیی) – 2021
قۆناغی یەکەمی پەرەپێدانی پلاتفۆرمی INSIGHT لە مانگی حوزەیرانی ٢٠٢٠ بە ئاستێکی بەرزکراوی سەرچاوەی داتا و دەرچوون و تێگەیشتنە پەیوەندیدارەکان دەستیپێکرد.
سەرچاوەی داتا – هەموو سەرچاوەی داتا ناوخۆییەکانی ئینتەرپۆلی یەکەمایەتی؛
ئامراز و تەکنیکەکانی INSIGHT – ناسینەوە و دەرهێنانی بوون، وەرگێڕان، تۆڕ و شیکاری جوگرافی؛
بەرهەم – شیکاری ئۆپەراسیۆن و ستراتیژی بەرزکراوە.
قۆناغی دووەم (پلاتفۆرمی بەرزکراوە) – 2022-2023
قۆناغی دووەمی پەرەپێدانی پلاتفۆرمی INSIGHT مەودا و کاراییەکان فراوانتر دەکات بە مەبەستی پێشکەشکردنی شیکاری قووڵتر بۆ وڵاتانی ئەندام.
سەرچاوەی داتا – سەرچاوەی زیادە و جۆرەکانی داتا
ئامراز و تەکنیکەکانی INSIGHT – ئیستغلالکردنی کۆمەڵە داتا گەورەتر و ئاڵۆزترەکان، زیادکردنی تایبەتمەندی و کاراییەکان بە یەکخستنی تەکنەلۆژیا مۆدێرنترەکان
دەرچوون – شیکاری پێشکەوتوو.
قۆناغی سێیەم (پلاتفۆرمی ئامانج) – 2024-2026
لە قۆناغی کۆتاییدا، پلاتفۆرمەکە دەگاتە توانای تەواوی خۆی، کە هەموو سەرچاوەی داتا دەرەکییە ناوخۆیی و پەیوەندیدارەکان و تەکنەلۆژیا پێشکەوتووەکان لەخۆدەگرێت بۆ پێشکەشکردنی بەرزترین کوالێتی بەرهەمی شیکاری کە دەتوانرێت.
سەرچاوەی داتا – هەموو سەرچاوە ناوخۆییەکان، سەرچاوە دەرەکییەکان وەک بنکەدراوەی بازرگانی و هتد.
ئامراز و تەکنیکەکانی INSIGHT – ناسینەوەی بینراو، ڤیدیۆ، دەنگی، هاوتاکردنی دەموچاو و بایۆ-داتای؛ باشترکردنی بەردەوامی تەکنەلۆژیا مۆدێرنەکانی جێبەجێکراو.
دەرچوون – شیکاری پێشکەوتوو و پێشبینیکراو.
لە کۆتاییدا، پلاتفۆرمی نوێی INSIGHT بەو مانایە دەبێت کە ئینتەرپۆل دەتوانێت باشترین پشتگیری وڵاتانی ئەندامەکەی بۆ لێکۆڵینەوەکانیان پێشکەش بکات لە جیهانێکدا کە تۆڕە تاوانکارییە ڕێکخراوەکان سنوورەکان دەبڕن، دابەشبوونی فیزیکی-دیجیتاڵی ببڕن و تەکنەلۆژیا پێشکەوتووەکان بقۆزنەوە بۆ ئەوەی هەم زیاتر و هەم چالاکییەکانیان بشارنەوە
ستراتیژییەکانی لێکۆڵینەوە
ئەمەش سەرچاوە و کۆکردنەوەی هەموو زانیارییە پەیوەندیدارەکان بە لێکۆڵینەوەکە ئاراستە دەکات. هەموو لێکۆڵەران دەبێ بزانن کە هەموو لێکۆڵینەوەیەک تایبەتە و بە ئەگەرێکی زۆرەوە زانیاری هەواڵگری دروست دەکات کە دەتوانرێت لە چالاکییەکانی تری پۆلیسدا بەکاربهێنرێت.
پێشەکی
بەگشتی لێکۆڵەران پێویست ناکات ستراتیژی هەواڵگری بۆ لێکۆڵینەوەکانی تاوانی قەبارە دابنێن. پرۆسەکانی هێز و گروپی ئەرکدانان و هەماهەنگی ناوخۆیی (T&CG) پێداویستییەکی هەواڵگری دیاریکراویان هەیە لەسەر بنەمای هەڵسەنگاندنی ستراتیژی.
لێکۆڵەرانی تاوانی قەبارە دەبێ ئاگاداری ئەو سەرچاوە هەواڵگرییانە بن کە لە ئاستی ناوخۆیی و هێزدا لەبەردەستیاندایە، و چۆن دەتوانرێت ئەم سەرچاوانە ئەرکیان پێبدرێت و بەکاربهێنرێن بۆ هاوکاریکردن لە پەرەپێدانی هەواڵگری (بڕوانە سەرچاوە کراوە و سەرچاوە داخراوەکان). لەوانە شیکاران، ئەفسەرانی پۆلیسی گەڕەکەکان، یەکەکانی بەڕێوەبردنی سەرچاوە و سیستەمی ئایتی.
لە حاڵەتە تاوانە قورس و گەورەکاندا ستراتیژی هەواڵگری سەرنج دەخاتە سەر کۆکردنەوە و پەرەپێدانی ماددە بۆ یارمەتیدانی لێکۆڵینەوە. هەروەها پێویستە خانەیەکی زیرەکی لەبەرچاو بگیرێت. ڕەنگە ستراتیژی پۆلیسی نهێنی و ئاوەدانکردنەوە پێویست بێت بۆ پەرەپێدانی زانیاری هەواڵگری.
سەرچاوە هەواڵگرییەکان
لێکۆڵەران پێویستە بە درێژایی لێکۆڵینەوەیەک سوود لە هەموو سەرچاوە هەواڵگرییە بەردەستەکان وەربگرن. لە هەندێکدا پەرەپێدانی زیرەکی کارێکی خێرا دەبێت.
چەندین جۆری سەرچاوەی هەواڵگری لەبەردەستی لێکۆڵەردایە. هەندێک لەوانە بە ئازادی بەردەستن، لە کاتێکدا دەستڕاگەیشتن بە هەندێکی تر بە یاسای وەک یاسای ڕێکخستنی دەسەڵاتەکانی لێکۆڵینەوە ساڵی ٢٠٠٠ (RIPA) کۆنتڕۆڵ دەکرێت. لە ئەنجامدا جێگیرکردن پەیوەستە بە سروشت و ئاڵۆزی لێکۆڵینەوەکە و پێویستی و ڕێژەیی بەکارهێنانیان.
زانیارییەکانی سەرچاوە هەواڵگرییەکان دەخرێنە ژێر هەڵسەنگاندنەوە بۆ پشکنینی متمانەپێکراوی پێش ئەوەی لە سیستەمی هەواڵگریدا تۆمار بکرێن. هەڵسەنگاندن نابێت لە ژێر کاریگەری هەستی کەسیدا بێت بەڵکو دەبێت لەسەر بنەمای حوکمدانی پیشەیی بێت. نابێت بەهاکەی زیادەڕەوی تێدا بکرێت بۆ ئەوەی دڵنیا بین لەوەی کە ئیجرائات دەکرێت.
ئەو لێکۆڵەرەوانەی کە زانیاری هەواڵگری لەسەر ڕاپۆرتەکان تۆمار دەکەن، بە شێوەیەکی شەخسی بەرپرسیارن لە وردبینی و هەڵسەنگاندنی بێلایەنانەی مادەکە، بە پشتبەستن بە زانیارییەکانیان لەسەر بارودۆخی زاڵ لەو کاتەدا. هەر پارچە زیرەکییەک بە جیا هەڵسەنگێندرێت. بڕوانە ڕاپۆرتی هەواڵگری. ماددە هەواڵگرییەکان کەوتوونەتە ژێر ئەو ڕێسایانەی ئاشکراکردن کە لە یاسای ڕێکاری تاوان و لێکۆڵینەوەکانی ساڵی ١٩٩٦ (CPIA)دا هاتووە.
جۆرەکانی سەرچاوەی هەواڵگری
سەرچاوە هەواڵگرییەکان بریتین لە:
کۆمپیوتەری نیشتمانی پۆلیس (PNC)، لەوانەش پرسیارکردن بە بەکارهێنانی تەکنیکەکانی گەڕانی درێژکراوە (QUEST) و گەڕانی وەسفکردنی ئۆنلاین ئۆتۆمبێل (VODS)، ناسنامە 1
بنکەدراوەی نیشتمانی پۆلیس (PND)
بنکەدراوەی هەواڵگری ناوخۆیی، بۆ نموونە، سیستەمی مامەڵەکردن لەگەڵ ڕووداوە کۆمپیوتەرییەکانی هێز، سیستەمی تۆمارکردنی تاوان، سیستەمی هەواڵگری هێز و ناوخۆیی، سیستەمی بەڕێوەبردنی زانیاریدەرانی پۆلیس (PIMS)
سیستەمی ئۆتۆماتیکی فەسڵکردن
ئامێری گوێگرتنی شاراوە، پشکنەر و ئامێری شوێنپێهەڵگرتن
سەرچاوەی زیرەکی مرۆڤ، لەوانە:
قوربانییەکان
شایەتحاڵەکان
گومانلێکراوەکان
هاوکارانی وەک ئەفسەرانی هەواڵگری ناوخۆیی و مەیدانی
سەرچاوەی کۆمەڵگا لەوانەش ڕاوێژکارانی کۆمەڵگا و ڕەگەز، ئەندامانی ئەنجومەنی ناوخۆیی، سەرکردە ئاینییەکان و ئەندامانی کۆمەڵگا
سەرچاوە هەواڵگرییە مرۆییە نهێنییەکان (CHIS) و ئەفسەرانی نهێنی
سەرچاوەی بەڵگەی فیزیکی وەک زانیاری دەربارەی بارودۆخی فیزیکی کە لە شوێنی تاوانێکەوە بەدەست هاتوون
دابەزاندنی تەلەفۆن
سی سی تی ڤی
شیکارانی ڕاهێنراو
کاتێک کە مادەکان کۆکرانەوە و هەڵسەنگاندنیان بۆ کرا، پێویستە شیکارێکی ڕاهێنراو لێکدانەوە و هەڵسەنگاندنی بۆ بکات.
شیکارە ڕاهێنراوەکان دەتوانن بۆشاییەکانی زانیاری و هەر ماددەیەک کە پێویستی بە پشتڕاستکردنەوە هەبێت دەستنیشان بکەن. شیکاری یارمەتی پەرەپێدانی ستراتیژی هەواڵگری دەدات، و لێکۆڵەر دەتوانێت بەردەوام پێداچوونەوە بە پێشکەوتنی لێکۆڵینەوەکەدا بکات.
ئەم پێداچوونەوەیە لەوانەیە ئەمانە لەخۆ بگرێت:
هەڵسەنگاندنی پێشکەوتنی هێڵەکانی لێکۆڵینەوە
دیاریکردنی هێڵە نوێیەکانی لێکۆڵینەوە کە دەبێت بەدوایدا بگەڕێن
دیاریکردنی توخمە تایبەتەکانی لێکۆڵینەوەکە کە سوودمەند دەبن لە پەرەپێدانی زیاتر
ئەرکدانان بە شیکارکەر
ئەمەش پێویستی بەوەیە لێکۆڵەر تێگەیشتنێکی بنەڕەتی هەبێت لەو تەکنیکانەی کە شیکارکەر بەکاری دەهێنن. ئەو بەرهەمە شیکارییەی کە لە ئەنجامدا بەرهەم دەهێنرێت، بەندە بە ئەرکی سەرەتایی و سوود لە تەکنیکەکانی شیکاری و بەرهەمە زیرەکییەکان وەردەگرێت.
بەرهەمەکە بەزۆری لە شێوەی ڕاپۆرتی نووسراو یان زانیاری کورتدایە. دۆزینەوە سەرەکییەکان و بۆشاییەکانی هەواڵگری دەستنیشان دەکات، و پێشنیارەکان بۆ لێکۆڵەر دەدات بە پشتبەستن بە شیکارییەکە. هەروەها لەوانەیە بە شێوەی گرافیکی بە هێڵکاری یان نەخشە پشتگیری بکرێت
بڕیاردانی جێبەجێکار بە بەکارهێنانی زیرەکی
کەشوهەوای پەرەسەندنی تاوان و پرسەکانی تری سەلامەتی گشتی ئاستێکی نادڵنیایی بەردەوام دەخاتە بەردەم بەڕێوەبەرانی جێبەجێکردنی یاسا کە بڕیاردان پاڵدەنێت بۆ ئاستێکی بێ وێنەی ئاڵۆزی. داواکاری بۆ کارکردن لە ئاستێکی مەعریفی بەرزدا زۆرترین پەیوەندیدارە لە ژینگەی ئێستادا، کە تێیدا پرسە ئاڵۆزترەکان، بودجەی پاڵەپەستۆکراو (پێویستی بە چارەسەری داهێنەرانە) و گۆڕانکاری خێرا لە تەکنەلۆژیای بەکارهێنراو لە لێکۆڵینەوەکاندا هەیە.
بەگشتی بڕیاردان بە پرۆسەیەکی دینامیکی دادەنرێت، کە لە ژێر کاریگەری ئەو هۆکارانەدایە کە دەبنە هۆی کێشەی گەورە. ئەمەش بۆ کارگێڕانی جێبەجێکردنی یاسا لە کاتی ڕووداوە مەترسیدارەکان و دۆخە خێرا پەرەسەندووەکاندا کە مەرج و چاوەڕوانییەک هەیە بۆ بڕیاردانی دروست، ئاڵۆزتر دەبێت. یەکخستنی شیکاری هەواڵگری لە ئیدارەی دەزگایەکدا دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە چارەسەرکردنی ئەم پرسە.
تیۆری بڕیاردان
عەقڵی ساغ بڕیاردان واتای چییە، بەڵام دەتوانین ئەو وەبەرهێنانە مەعریفییە بە شتێکی ئاسایی وەربگرین کە پێویستە بۆ ئەوەی بگەینە ئەو خاڵەی کە کردەوەی دروست ڕوونە (واتە ئاستی بڕیاردان). دەتوانرێت زاراوەی بڕیار بە "بیرکردنەوەیەکی هۆشیارانە" لێکبدرێتەوە.
بۆ ئەوەی چەمکەکە هێندەی تر بێزارکەر بێت، تیۆرێکی یەکگرتووی بڕیاردان لە نێوان زانستەکاندا بوونی نییە. زۆرێک لە زانستە زانستییەکان باس لە بڕیاردان دەکەن و دەپێون، لەوانە ئابووری، بیرکاری، ئامار، دەمار، دەروونناسی، کۆمەڵناسی و زانستی سیاسی. زانستی بڕیاردان بە شێوەیەکی نائاسایی ئاڵۆزە و چەندین تیۆری جیاواز لەخۆدەگرێت کە ئاستی پێداچوونەوە لەم بابەتەدا تێدەپەڕێنن.
ماتیۆ لیمان
دکتۆر لیمان شیکارێکی هەواڵگری سەرپەرشتیارە بۆ ئۆفیسی بەشداریکردنی هاوبەشەکانی FBI، ئەندامی فاکەڵتی یاریدەدەرە لە زانکۆی ڤێرجینیا و ڕاهێنەرە لە ئەکادیمیای نیشتمانی FBI.
لە ڕووی لۆژیکییەوە سەرکردە بەهێزەکان بڕیاری کاریگەر دەدەن، بەڵام چ ئامرازێک لەبەردەستدایە بۆ بڕیاردان بە کەمترین هەوڵی مەعریفی؟ لەم بابەتەدا، من دەڵێم کە یەکەیەکی هەواڵگری کە بە شێوەیەکی گونجاو بەکاربهێنرێت دەتوانێت یارمەتی کارگێڕان بدات بڕیاری باشتر بدەن.
نادڵنیایی و مەترسی و ناڕوونی
سەختی بڕیاردان لە توانای دەستنیشانکردنی نادڵنیایی و مەترسییەوە سەرچاوە دەگرێت. فەرهەنگی کۆمەڵەی شیکاری مەترسی نادڵنیایی بەم شێوەیە پێناسە دەکات کە "نەزانینی بەهای ڕاستەقینەی بڕێک یان دەرئەنجامەکانی داهاتووی چالاکییێک" و مەترسی وەک "کاریگەری نادڵنیایی لەسەر ئامانجەکان."2 لە ئەدەبیاتی ئەکادیمیدا، گۆڕانی دەرئەنجامی ئەگەری هەر بژاردەیەک کاریگەری لەسەر مەترسی هەیە، بەو مانایەی کە بژاردەکان مەترسیدارتر دەبن لەگەڵ بڵاوبوونەوەی دابەشکردنی ئەنجامە ئەگەرییەکان. 3 مەودای دەرەنجامەکان دەتوانێت بەهایەک لەخۆبگرێت کە بەستراوەتەوە بە مەترسییەوە، بەڵام مەترسی هەمیشە بە مانای مەترسی نییە.
نوێنەرایەتییەکی ئاسۆیی و هێڵی کات لەبەرچاو بگرن کە لە چەپەوە بۆ ڕاست دەڕژێت، کە کاتەکەی ئێستا لە ناوەڕاستدایە. ڕووداوی ئەگەری، یان "بوومەلەرزە" لە لای ڕاستی سەردەمی ئێستایە و ئەو بڕیارەی کە دەبێ بدرێت، لە لای چەپەوەیە. هەندێک لە پزیشکان دوورترین خاڵ لە ڕووداوێکەوە لەم ئاسۆی کاتەدا بە "چەپی بوومەلەرزە" ناودەبەن. ئەمە نموونەیەکە کە کاتێک بڕیارێک قورس دەبێت بەهۆی نادڵنیایی و گۆڕانی ئەو دەرئەنجامە زۆرانەی کە لە نێوان ئێستا و ڕووداوەکەدا بەردەستن. هەڵبژاردنی بژاردەیەک کە بەم دوورییە لە ڕووداوەکە زۆر مەترسیدارە؛ ئێمە نامانەوێت هەڵە بین یان سەرچاوەکان بەفیڕۆ بدەین، بۆیە ئەمە ئەگەری پابەندبوون بە بڕیارێک کەمدەکاتەوە.
بە زانینی ئەوەی کە بڕیاردان نادڵنیایی و مەترسی لەخۆدەگرێت، چی ڕوودەدات کاتێک گومانمان هەیە لەو زانیاریانەی کە کۆکراونەتەوە بۆ ئەوەی دەرئەنجامەکەمان لەسەر نادڵنیایی دەربخەین؟ بە واتایەکی تر چی ئەگەر لە نادڵنیایی نادڵنیا بین؟ ئەمە شتێکە کە ئێمە ڕۆژانە مامەڵەی لەگەڵ دەکەین و پێی دەوترێت ناڕوونی.
فەرهەنگەکە پێناسەی ناڕوون دەکات بەم شێوەیە: "گوماناوی یان نادڵنیایی بە تایبەتی لە ناڕوونی یان ناڕوونییەوە."4 ناڕوونی بەو مانایەیە کە زانیارییە کۆکراوەکان هەمیشە دیار نین، بە ڕوونی جیا دەکرێنەوە، یان ئەوەندە پێکهاتەدار نین کە بتوانن پۆلێن بکرێن، بۆیە دەبێت لێکبدەینەوە. ئێمە بەردەوام لە زانیارییە ناڕوونەکاندا دەکۆڵینەوە و بەدوای دۆزینەوەی نەخشێک یان پێکهاتەیەکدا دەگەڕێین کە کەمتر سەرلێشێواو بێت، بەڵام زۆرجار هەڵە ڕوودەدات. ئەمە دەتوانێت کاریگەری زیانبەخشی هەبێت ئەگەر زانیارییە ناڕوونەکان بە هەڵە زانیاریمان لەسەر دیاریکردنی نادڵنیاییمان بدەن، لە ئەنجامدا بڕیارێکی مەترسیدارتر.
جێگای سەرنجە کە چۆن مامەڵە لەگەڵ ناڕوونی لە پرۆسەی بڕیاردانماندا دەکەین. بەڵگەکان ئەوە پیشان دەدەن کە هەموومان ئاستی لێبوردەیی جیاوازمان هەیە بەرامبەر بە ناڕوونی. "لێبوردەیی ناڕوونی ڕەنگە بەم شێوەیە پێناسە بکرێت کە 'مەیلی هەستکردن (واتە، لێکدانەوەی) دۆخە ناڕوونەکان وەک سەرچاوەی هەڕەشە' [و] لێبوردەیی بەرامبەر بە ناڕوونی وەک 'مەیلی هەستکردن بە دۆخە ناڕوونەکان وەک خوازراو."
شتێکی سەرەکی لەم باسەدا سەبارەت بە نادڵنیایی و مەترسی ئەوەیە کە بڕیاردان لەسەر بنەمای توانای ئێمەیە بۆ پرۆسێسکردنی نەزانراوەکان، بۆیە هەبوونی ئەزموون یارمەتیدەرە.
بڕیاردان بە سەرەتای دانپێدانان
لە ساڵی 1985، توێژەران مۆدێلی بڕیاردانی سەرەتایی (RPD)یان پەرەپێدا، کە بنەمایەکە بۆ بڕیاردانی سروشتی، دوای لێکۆڵینەوە لە بڕیارەکانی فەرماندەی گۆڕەپانی ئاگرکوژێنەوەی شارەکان. فەرماندەکان ئەزموونەکانی پێشوویان وەک ڕێنمایییەک بۆ بڕیاردانی خێرا لە فەرماندەیی و کۆنترۆڵکردندا بەکارهێنا. 6 مۆدێلی RPD پێشنیاری ئەوە دەکات کە ئەزموونی ڕابردووی بڕیاردەر کاریگەری هۆکارانەی لەسەر دۆخی ئێستا هەیە. توێژەرانی ئەم مۆدێلە ڕاپۆرتیان کردووە کە ئەم نەخشانە ئاماژەیان ئاشکرا کردووە، چاوەڕوانییەکانیان دابین کردووە، ئامانجە جێی متمانەیان دەستنیشان کردووە و کاردانەوەی تایبەتیان لە دۆخێکی دیاریکراودا پێشنیار کردووە. فەرماندەکان بە خێرایی باری نائاسایی ئێستایان لەگەڵ ئەو شێوازە فێربووانەدا هاوتا کرد کە لە ڕووداوە هاوشێوەکانی ڕابردوودا وەبیرهێنراونەتەوە و ئاساییترین ڕێڕەوی کارکردنیان ئەنجامدا بەبێ ئەوەی بژاردەکان بەراورد بکەن. جێگای ئاماژەیە، توێژینەوەکە دەریخستووە کە فەرماندەکان بە خێرایی بڕیارەکانیان پێکهێناوە، چاودێری دۆخەکەیان کردووە بۆ گۆڕانکارییەکان و پلانەکانیان بەپێی ئەو گۆڕانکاریانە دەستکاریکردووە
لە مۆدێلەکانی بڕیاردانی پێشوودا، هەڵسەنگاندن بۆ هەڵبژاردنی بژاردەکان بەکاردەهێنرا. لە بەرامبەردا، لێکۆڵینەوەکان لەسەر ستراتیژییەکانی RPD ئاماژەیان بەوە کرد کە فەرماندەکانی گۆڕەپانی ئاگرکوژێنەوە بە دەگمەن قسەیان لەسەر سوود یان زیانەکانی بژاردەکانیان کردووە.9 توێژەران پێشنیاریان کرد کە کلیلی هەڵسەنگاندنی فەرماندەی گۆڕەپانی ئاگرکوژێنەوە بۆ بڕیارێک بەکارهێنانی ھاوشێوەکردنی دەروونییە، یان وێنەگرتن، بۆ چاودێریکردنی... بڕیارێک کە جێبەجێ دەکرێت و بۆ تاقیکردنەوە بۆ هەر دەرئەنجامێکی نەخوازراو
بە دەگمەن قسەکردن لەسەر بژاردەکان بەو مانایەیە کە ئاستی لێهاتوویی کاریگەری لەسەر توانای کەسەکە هەیە بۆ ناسینەوەی ئەزموونەکانی پێشوو. مۆدێلی RPD پێشنیاری ئەوە دەکات کە کەسێک کە بڕیاری خێرا بە وردبینییەکی جێی متمانە و بەبێ مشتومڕ بدات، شارەزایە. ئەمە گرنگە بۆ پەرەپێدانی بڕیاردانی جێبەجێکردنی یاسا چونکە ڕاهێنان11 و بەرهەمە هەواڵگرییەکان دەتوانن یارمەتیدەر بن لە بنیاتنانی ئەزموون.12 ئەم ئامرازانە توانای بیرهێنانەوەی کەسێک بەرز دەکەنەوە بۆ بینینی ڕێڕەوی کارکردن سەرەڕای ئەوەی هەرگیز دۆخەکەی "نەژیاوە".
هەواڵگری
پێناسە
لە چوارچێوەی تاوانکاریدا، هەواڵگری بە فەرمی بەم شێوەیە پێناسە دەکرێت: "زانیارییەکان کۆدەکرێنەوە، شی دەکرێنەوە و/یان بڵاودەکرێنەوە لە هەوڵێکدا بۆ پێشبینیکردن، ڕێگریکردن، یان چاودێریکردنی چالاکییە تاوانکارییەکان." شیکاری.
“ ... زانیارییە کۆکراوەکان هەمیشە دیار نین، بە ڕوونی جیا دەکرێنەوە، یان ئەوەندە پێکهاتەدار نین کە بتوانن پۆلێن بکرێن، بۆیە دەبێت لێکدانەوەیان بۆ بکەین.”
بە شێوەیەکی ئاسایی زیرەکی بە سێ شێوە تایبەتمەندە.
پرۆسێس: کردەی گۆڕینی زانیاری بۆ زیرەکی لە ڕێگەی شیکارییەوە
بەرهەم: دابەشکردنی نووسراو یان زارەکی ئەنجامەکانی پرۆسەی هەواڵگری لە شێوەی زانیاری کردارییدا، هەندێکجار بە بەرهەمی زانیاری ناودەبرێت چونکە بڕیاردەران لەسەر ستراتیژییەکی گونجاو ئاگادار دەکاتەوە
بوون: کەسێک یان کۆمەڵێک کەس کە بەرهەمێکی هەواڵگریی کرداریی کۆدەکەنەوە، پرۆسێس دەکەن، شیکاری دەکەن و دروستی دەکەن.
لە چوارچێوەیەکی کەمێک قووڵتردا، وەزارەتی بەرگری ئەمریکا دەڵێت کە؛
هەواڵگری بە JFCs [فەرماندەکانی هێزی هاوبەش] دەڵێت نەیارەکانیان یان نەیارە ئەگەرییەکان چی دەکەن، توانای چییان هەیە و ڕەنگە لە داهاتوودا چی بکەن. هەواڵگری یارمەتی JFC و ستافەکانیان دەدات لە بینینی ناوچەی شەڕ و بەدەستهێنانی باڵادەستی زانیاری. هەروەها زیرەکی بەشدارە لە باڵادەستی زانیاری بە هەوڵدان بۆ جیاکردنەوەی مەبەستی ئەگەری نەیار و ڕێڕەوی کارکردنی داهاتوو
ئەمەش بەو مانایەیە کە یەکەی هەواڵگری زانیاری خام وەردەگرێت و بەکاریدەهێنێت بۆ داهاتوویەکی ئایندەیی کە لە ڕێگەی شیکاری مەعریفی ئاڵۆزەوە ھاوشێوە دەکرێت، هاوشێوەی بڕیاردانی سەرەتایی ناسینەوە.
بۆ ئەوەی ڕوون بێت، زیرەکی پێشبینی داهاتوو ناکات — ئەوە یەکتربڕینی زۆرێک لە دیسیپلینە جیاوازەکانی زانستە، کە بەکاردێت بۆ کەمکردنەوەی ناڕوونی و نەزانراو بۆ بەرهەمهێنانی شتێک کە کاردانەوەی لەسەر بێت.
بەرهەمی هەواڵگری
بەرهەمی زیرەکی سێ جۆر هەیە.
تاکتیکی: بەهۆی کەیسەوە و یارمەتیدانی بڕیاردان لەسەر ئاستی لێکۆڵەر.
کارپێکردن: لە ڕێگەی شیکارییەوە دروستکراوە بۆ ئەوەی یەکەکانی کارپێکردن بتوانن لە کێشەکان تێبگەن و ستراتیژییەکانی کەمکردنەوەی ٣٠ بۆ ٦٠ ڕۆژە پەرەپێبدەن.
ستراتیژی: زۆرترین تەحەدا بۆ دروستکردنی، پێکدێت لە "زانیاری سەبارەت بە شێوازە هەبووەکان یان ڕەوتە سەرهەڵداوەکانی چالاکیی تاوانکاری کە بۆ یارمەتیدان لە ستراتیژییەکانی دەستگیرکردنی تاوانکاری و کۆنترۆڵکردنی تاوان داڕێژراون، بۆ هەردوو ئامانجی لێکۆڵینەوەی کورتخایەن و درێژخایەن."17
بەرهەمە هەواڵگرییەکان دەتوانن ڕێپەرتۆری زانیاری بڕیاردەران بنیات بنێن بە بەکارهێنانی بڕیاردانی سەرەتایی بە ناساندن، بەمەش ئامادەیان دەکەن بە زانیاری و هەڵسەنگاندن سەبارەت بە ئۆپەراسیۆنە دژبەرەکان. ئەم داتایە سەرەتاییە هانیان دەدات کە ھاوشێوەکردنی دەروونی ئەنجام بدەن، کە کورتە ڕێگایەک بۆ بژاردەکانی بڕیاردانی داهاتوو دروست دەکات کاتێک دۆخێکی ئاشنا دەناسنەوە. شیکاران ئەزموون و زانیاری تایبەتمەند و کۆمەڵێک ئامراز و ڕێکاری پیشەسازی بازرگانی بەکاردەهێنن بۆ دروستکردنی ئەم بەرهەمانە
بڕیارەکان بە سەرکردایەتی هەواڵگری
سەبارەت بە ئەگەری نەبوونی بڕیاردان لە دووری چەپی بوومەلەرزەکەوە بەهۆی ئەو ناڕەحەتییەی پەیوەستە بە مەترسییەوە، دەتوانین لە ڕێگەی زیرەکییەوە چالاک بین. دەتوانین زانیاری کۆبکەینەوە و میتۆدۆلۆژیای نیمچە زانستی شیکاری بەکاربهێنین بۆ کۆکردنەوەی ئەو زانیاریانەی کە بەڕێوەبەرێک پێویستی پێیەتی بۆ ستراتیژی پێشوەختە. بۆ ئەوەی چالاک بین، پێویستە دەرئەنجامە ئەگەرییەکان تەسک بکەینەوە بۆ زیادکردنی دڵنیایی لە بڕیاردانی مەترسیداردا. کارگێڕان دەبێ متمانەیان بە کارمەندەکانیان هەبێت بۆ بەرهەمهێنانی زانیاری کە پێکدێت لە شیکاری دەرەنجامی کە "باشترین ڕوونکردنەوە بۆ داتا نادیار، دژبەیەک و ناتەواوەکان دیاری دەکات."18 داتا ناڕوونەکان کاریگەرییان لەسەر بڕیارەکان و تێگەیشتنی مەترسی هەیە، بۆیە بە بەکارهێنانی زیرەکی دەتوانین نەزانراوەکان کەم بکەینەوە بۆ گرنگیدان بە ئەنجامدانی کردارێکی یەکلاکەرەوە و پاراستنی توانای مەعریفی.
"مۆدێلی RPD [بڕیاری سەرەتایی دانپێدانان] پێشنیاری ئەوە دەکات کە ئەزموونی ڕابردووی بڕیاردەر کاریگەری هۆکارانەی لەسەر دۆخی ئێستا هەیە."
کارگێڕانی جێبەجێکردنی یاسا کە ئینتێزی ئاستی پسپۆڕیان هەیە کە لە ئەزموونە قەبارە بەرزەکانەوە سەرچاوەیان گرتووە، ئەگەری زۆرە ڕووداوە ئەگەرییە کەم و کاریگەرییە بەرزەکان ڕەت بکەنەوە. زۆر گرنگە بڕیاردەران زیرەکی بەکاربهێنن بۆ گەڕان بەدوای گۆشە تاریکەکانی کێشەکان و پەرەپێدانی چەمکێکی ئۆپەراسیۆنەکان کە ڕەنگە لە عەقڵی ساغی لایەنگری دوور بکەوێتەوە. بەدواداچوون بۆ زانیارییەکان بۆ هەڵسەنگاندنێکی کرداریی کاتێکی زۆر پاشەکەوت دەکات ئەگەر چاوەڕواننەکراوەکە ڕووبدات. بەڵام کولتوری دۆگماتیکی جێبەجێکردنی یاسا بە شێوەیەکی گشتی چەپی گەڕانەکانی بوومەلەرزە لە باوەش ناگرێت بە لەبەرچاوگرتنی هەموو ئەو ڕووداوە کێشەدارانەی کە ڕوودەدەن. کاتێک کە کردەوەکانی کارگێڕێک زۆر لەسەر هەوڵی وەڵامدانەوە چڕ دەبێتەوە، دەتوانێت دەرئەنجامێکی چاوەڕواننەکراو بخاتەڕوو کە دەکرا پێشبینی بکرایە.
یەکەیەکی هەواڵگری کە زانیاری ناگۆڕێت بۆ ئەوەی بتوانرێت کردار بێت، پشتگیری لە ئۆپەراسیۆنەکان ناکات. بە دروستکردنی بەرهەمی بەکارهێنەر، تاکتیکی، کارپێکردن و ستراتیژی، یەکەکە بەڕێوەبەران بۆ ئاستەکانی بڕیاردانی داهاتوو ئامادە دەکات. بەکارهێنانی وشەسازی تایبەت لە کاتی دروستکردنی بەرهەمدا، وەک "ئەگەری"، "ئاستی متمانە" و "گریمانەکان"، ئەو ئامانجە بەدی دێنێت.
ئەنجام
ئەم مادەیە سەرەڕای درێژییەکەی، تەنیا ڕووبەری سروشتی ئاڵۆزی بڕیاردانی لەوەڕاندووە، بەتایبەتی لە دۆخە سەخت و نادیارەکاندا کە جێبەجێکردنی یاسا ڕۆژانە ڕووبەڕووی دەبنەوە. بڕیاردان هەموو لایەنەکانی ژیانی کەسی و پیشەیی ئێمە دەگرێتەوە. فراوانکردنی بەردەوامی چۆنیەتی بەکارهێنانی دەسەڵاتەکەی بۆ هەموو کەسێک لە ڕێکخراوێکدا زۆر گرنگە، لە کادێتی ئەکادیمییەوە تا سەرۆک.
مەبەست لەم بابەتە باسکردن بوو کە چۆن تیۆری بڕیار و میتۆدۆلۆژیا پەیوەستن بە هەواڵگرییەوە و دەتوانن بە باشترین شێوە لەناو ڕێکخراوێکی جێبەجێکردنی یاسادا کاربکەن. لە کەشوهەوای ئێستای گۆڕانکاریدا، دەزگاکان سوودمەند دەبن لە فراوانکردنی زانستی بڕیاردان لە هەموو ئاستەکاندا بە تێکەڵکردنی زانیاری هەواڵگری، کە ڕێبازێکی بەڵگەدار پێشکەش دەکات بۆ کەمکردنەوە لە ڕێگەی پەرەپێدانی زانیاری.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر