وەهمی دووبارەبوونەوە"؛ بۆچی زۆرجار شتێک دەبینیت یان دەبیستیت؟

 

وەهمی دووبارەبوونەوە"؛ بۆچی زۆرجار شتێک دەبینیت یان دەبیستیت؟

  ئایا کەسێک پێی وتووی ئۆتۆمبێلێکی شینیان کڕیوە و دواتر دەست دەکەیت بە بینینی ئۆتۆمبێل بە هەمان ڕەنگ؟

ڕەنگە لە دڵی خۆتدا بیرت لەوە کردبێتەوە کە ئۆتۆمبێلی ڕەنگی شین یەکێکە لەو مۆدە زوو تێپەڕانەی کە ئێستا هەمووان بوونەتە هەواداری. تەنانەت لەوانەیە لەگەڵ هاوڕێکانت باسی بکەیت.

بەڵام ئەگەری زۆرە کە هەمیشە هەمان ژمارەی ئۆتۆمبێلی شین لەسەر شەقامەکانی شار هەبووبێت، بەبێ ئەوەی سەرنجت ڕابکێشێت.

لەم حاڵەتەدا، تۆ "وەهمی دووبارەبوونەوە"ت هەیە، کە دیاردەیەکی زۆر باو و ئاساییە.

ڕەنگە هەموو مرۆڤەکان لە قۆناغێکی ژیانیاندا ئەم دیاردەیەیان ئەزموون کردبێت. کاتێک ئەم دیاردەیە ڕوودەدات، ئەو شتانە سەرنجت ڕادەکێشن کە لەم دواییانەدا بۆت گرنگ بوون.

وەهمی دووبارەبوونەوە بەڕاستی چییە؟

ئەم چەمکە کە بە دیاردەی بەدەر-ماینهۆف ناسراوە، پەیوەندی بە یادەوەرییەوە هەیە.

ناوی دیاردەی بادەر-ماینهۆف لەلایەن بەکارهێنەرێکی ئەڵمانی لە ژوورێکی گفتوگۆی ئینتەرنێتدا لە ساڵی ١٩٩٤ هەڵبژێردرا. ڕوونی کردەوە کە چۆن دوای ئەوەی جارێک ناوی گروپی توندڕەوی "بادەر-ماینهۆف"ی بیستووە، بەردەوام ناوەکەی بیستووە. "فراکسیۆنی سوپای سوور" یان بەدەر-مینهۆف (کۆمەڵێک لە ناوی دوو سەرکردە سەرەکییەکەی) گرووپێکی چەپی توندڕەو بوون کە لە ساڵانی حەفتاکانی سەدەی ڕابردوودا لە ئەڵمانیا بە توندوتیژی چالاک بوون.

ئەم ڕوونکردنەوەیەى بەکارهێنەرى ئەڵمانى بووە هۆى ئەوەى کەسانى تر ئەزموونەکانى خۆیان لە وەهمى دووبارەبوونەوە دەرببڕن و وردە وردە ئەم چەمکە بە هەمان ناو ناسرا.

نموونەیەکی باوی وەهمی دووبارەبوونەوە کاتێکە کە لەناکاو چەندین ئۆتۆمبێلی مارکە یان ڕەنگێکی دیاریکراو دەبینیت لە کاتێکدا ڕەنگە خۆت بیر لە کڕینی ئۆتۆمبێلێک بکەیتەوە.

بەڵام ئەم دیاردەیە شتێکی نوێ نییە، بەڵکو هەمیشە هەبووە و پەیوەندی بە چۆنیەتی کارکردنی مێشکی هەریەکێکمانەوە هەیە.

دکتۆر نێها پاتاک، خوێندکاری دەروونناسی و بایۆلۆجی لە زانکۆی هارڤارد، لە بابەتێکدا کە لە ماڵپەڕی پزیشکی WebMD بڵاوکراوەتەوە نووسیویەتی: "دوای ئەوەی شتێک سەرنجت ڕادەکێشێت، پێدەچێت زیاتر و زیاتر لەبەردەمتدا دەربکەوێت".

"سەرەتا هەست دەکەیت شتێک هەیە کە زیاتر لە پێشوو تێبینی دەکەیت." پاشان خۆت قەناعەت پێدەکەیت کە ئەو وشەیە، چەمکە، یان هەرچییەک بێت، وەک ئێستا بەکارنەهێنراوە. ئەمەش پێی دەوترێت "لایەنگری پشتڕاستکردنەوە". ڕاستییەکە ئەوەیە کە ژمارەی چاودێریەکانت زیادی نەکرد، بەڵام مێشکت قەناعەتی پێکردیت کە ئەمە ڕوویداوە.

لە مێشکدا چی ڕوودەدات؟

بە گوتەی ئارنۆڵد زویکی، مامۆستای زمانەوانی لە زانکۆی ستانفۆرد کە بۆ یەکەمجار لە ساڵی ٢٠٠٥ دەستەواژەی "وەهم دووبارەبوونەوە"ی داهێنا، ئەو دیاردەیە دەرئەنجامی دوو ڕەوتی ناسراوە لە بواری دەروونناسیدا.

لە لایەکەوە پرۆسەی سەرنجی هەڵبژێردراو لە مێشکدا بەکاردەهێنرێت، ئەمەش وامان لێدەکات لە هەر ساتێکدا سەرنجمان لەسەر شتێک بێت کە بۆ ئێمە گرنگە و باقی شتەکان لە مێشکمان دەربهێنین. ئەمە ئەو پرۆسەیە کە لە کاتی ڕاهێناندا زۆر گرنگ و کارامەیە.

لە لایەکی ترەوە پرۆسەی لایەنگری پشتڕاستکردنەوە لە مێشکدا چالاک دەبێت و وامان لێدەکات بەدوای ئەو شتانەدا بگەڕێین کە پشتڕاستی دەکەنەوە لەوەی کە لەو ساتەدا بیری لێدەکەینەوە: بە بینینی ئۆتۆمبێلی شین زیاتر، قەناعەتمان پێدەگات کە ئەم ڕەنگی ئۆتۆمبێلە مۆدێرن و ئەم باوەڕە .ئێمە پشتڕاستی دەکەینەوە کە ژمارەی ئۆتۆمبێلە شینەکان زیادی کردووە.

هەروەها لایەنگری پشتڕاستکردنەوە دەتوانێت ئەو چەمکە توندتر بکات کە بەگشتی پێی دەوترێت "لایەنگری مەعریفی"؛ کە مرۆڤایەتی هەوڵ دەدات ڕوونکردنەوەیەک بۆ ئەو پرسیارە بدۆزێتەوە کە جیهان چۆن کاردەکات و خۆی لەگەڵ تێڕوانینی خۆی بۆ میکانیزمی جیهان دەگونجێنێت.

لەم پرۆسەیەدا وەهمێک دروست دەبێت کە پەیوەندی بە شێوازی کارکردنی مێشکمانەوە هەیە.

لایەنگری مەعریفی کورتکراوەی دەروونییە لە بیرکردنەوە و تێگەیشتن کە کاریگەری لەسەر بڕیارەکانمان هەیە و دەبێتە هۆی بیرکردنەوەمان بە شێوەیەکی شێواو بەهۆی لێکدانەوەیەکی لایەنگریمان بۆ زانیارییە بەردەستەکان.

جوانا، دەروونناسێکی کلینیکی و کۆمەڵایەتی، "وەهمەکەی دووبارەبوونەوە، هەرچەندە بەسەر هەموو کەسێکدا ڕوونادات - یان ڕەنگە لەبیرمان نەبێت کە بەسەرماندا هاتووە، چونکە مەرج نییە ئاگاداری ئەوە بین کە بەسەر ئێمەدا هاتووە - لە ڕووی پەرەسەندنەوە گرنگە". ڕیێرا بە بی بی سی وتووە، زۆر شت هەیە”.

دەشڵێت: سروشتییە ئەم دیاردەیە بۆ بەشێکی زۆری دانیشتوانی مرۆڤ ڕووبدات، چونکە هۆکارێکی پەرەسەندنی پەیوەندیدارە بە مانەوەی جۆری مرۆڤەوە. ئاگاداربوون لێی شتێکی ترە.

پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە مێشکمان توانایەکی دیاریکراوی هەیە بۆ ناسینەوە و تێگەیشتن لە پرسەکان، بەو مانایەی کە بە هەمان شێوە کاردانەوەی نییە بەرامبەر بە هەموو هاندەرەکان، چونکە تەنها دەتوانین سەرنجمان لەسەر ژمارەیەکی سنووردار لە هۆکارەکان بێت، وە ئەگەر بە پێچەوانەوە بووایە ، ئێمە نەماندەتوانی خۆمان لەگەڵ ژینگەی دەوروبەرمان بگونجێنین.

لە کاتی ئەم پرۆسەیەدا - واتە مەعریفە - هەندێک شت لە ڕێگەی فرە هەستەکانمانەوە تۆمار دەکەین و دواتر پشکنین و پرۆسێسیان دەکەین.

ڕیێرا دەڵێت: "کاتێک ئێمە بە چڕی سەرنجمان لەسەر هاندەرێکی دیاریکراو دەبێت، ئەوە قبوڵکردنی هەستکردنمان بۆ ئەو هاندەرە تایبەتە زیاد دەکات". ئێستا، ڕەنگە تازە تووشی بووبین و بۆ ئێمە سەرنجڕاکێش بێت، یان تایبەتمەندییەکی دیار تێیدا، وەک ڕەنگێکی جیاواز، چاوی ئێمەی گرتبێت، یان شتێکە کە لەم دواییانەدا چەندین جار بەرکەوتووین."

نموونەیەکی دیکەی باو ئەوەیە کە گۆرانییە دڵخوازە نوێیەکەت ماوەیەکە بوونی هەیە، بەڵام لەبەر ئەوەی لە سەرتدایە، لەوانەیە لە هەموو شوێنێکدا سەرنجی بدەیت و لە بەرامبەردا وا بیر بکەیتەوە کە بە جۆرێک لە جۆرەکان زیاتر بەناوبانگ بووە.

هۆکاری ئەم کاردانەوەی مێشک ئەوەیە کە ئەوەی مێشکمان لەو ساتەدا تۆماری دەکات ئەوەیە کە بۆ ئێمە گرنگە. وە لەبەر ئەوەی بۆ ئێمە گرنگە، کاتێک هاندەرێکی تری هاوشێوە دەبینین، سەرنجی مێشکمان بۆی تەرخان دەکرێت؛ جا ئۆتۆمبێلێکی سوور بێت، ئۆتۆمبێلێکی شین کە مۆدێلێکی دیاریکراوی هەبێت یان هەر جۆرە هاندەرێکی تر.

دکتۆر ڕیێرا دەڵێت: "وەهمەکانی دووبارەبوونەوە لە نێوان بەشە جیاوازەکانی مێشکدا پەیوەندی دەکات". بۆ نموونە، پرۆسەی زانین پەیوەندی بەو بۆشاییە هەیە کە لە "لۆبی دیواری"دا هەڵکەوتووە، بەڵام لە هەمان کاتدا، هەموو ئەو هۆکارانەی پەیوەستن بە "ئامێری لاوەکی" مێشکەوە دەتوانن لەم پرۆسەیەدا ڕۆڵیان هەبێت؛ "پێکهاتەی هیپۆکامپوس کە پەیوەندی بە یادەوەرییەوە هەیە، یان بۆ نموونە ئەمیگدالا کە پەیوەندی بە هەستی ترسەوە هەیە".

بەم شێوەیە هۆکارە سۆزدارییەکان دەتوانن بەشداربن لە وەهمی دووبارەبوونەوە بە زیادکردنی سەرنجی زیاتر بۆ ئەو هاندەرە تایبەتە لە ساتێکی دیاریکراودا. هەمان شت ئەوەمان بۆ دەردەخات کە بۆچی بە هەمان شێوە کاردانەوەیان بەرامبەر بە هاندەرێک یان شتێک نییە.

بۆ نموونە ئەگەر ژنێکی دووگیان ببینم و دواتر ژنە دووگیانەکان سەرنجم ڕابکێشن، ڕەنگە لەبەر ئەوە بێت کە ئەو بابەتە لەو ساتە تایبەتەی ژیانمدا بۆ من زۆر گرنگ بووبێت.

خاتوو ڕیێرا دەڵێت: "ئەم دیاردەیە پەیوەندی بە هەردوو لایەنی سۆزداری و مەعریفیەوە هەیە". لەوانەیە منداڵەکەم لەدەستدابێت یان بمەوێت دووگیان بم یان تەنانەت بەهیچ شێوەیەک دووگیان بم. بۆیە لەو ساتەوەختە تایبەتەدا ئەو پرسە بۆ من گرنگە”.

ئەنجامەکەی ئەوەیە کە بەشە جیاوازەکانی مێشک بەشدارن لە دروستکردنی وەهمی دووبارەبوونەوە بەپێی جۆری ئەو هاندەرەی کە مامەڵەی لەگەڵ دەکەین و هەر بۆیەش هەریەکەمان کاردانەوەی جیاوازمان هەیە بەرامبەر بە هاندەرەکان.

"ئەمە پرسێکی زۆر بنەڕەتییە لە دەروونناسیدا: ئەو ئۆبژە یان بکەرەی کە ڕووبەڕوومان دەبێتەوە، وەڵامی مەعریفیمان دیاری ناکات- لەم حاڵەتەدا، وەهمی دووبارەبوونەوە." لایەنگری مەعریفی یان بیروباوەڕی ناعەقڵانی ئەوانەن کە لە کاتی مامەڵەکردن لەگەڵ ئۆبژەیەکدا دەردەکەون، بەڵام ئۆبژەکە خۆی نابێتە هۆی ئەو باوەڕە. ئەوە ئێمەین کە بە تەواوی سیستەمی سۆزداریمان و شێوازی تێگەیشتنمانەوە، دەبێتە هۆی ڕوودانی دیاردەی وەک دووبارەبوونەوەی خەونبینین.

دەتوانرێت ئەم دیاردەیە وەک ئامرازێک بۆ ڕازیکردنی خەڵک لە شتێکدا کە بە بازاڕکردنی دەروونی ناسراوە، بقۆزرێتەوە

کاریگەری نەرێنی لەسەر مێشک نابێت

خاتوو ڕیێرا ڕوونی دەکاتەوە: "ئەگەر زۆر ئۆتۆمبێلی شین ببینم، ڕەنگە ئەنجامێکی گریمانەیی بدەم و بڵێم بەڵێ، بەڕاستی پڕە لە ئۆتۆمبێلی شین لە هەموو شوێنێکدا"، جەخت لەسەر گرنگی گونجاندن لەگەڵ ئەم دیاردەیە دەکاتەوە. ئەمەش بنەمای زۆرێک لە حاڵەتەکانی لایەنگرییە کە دەبێتە هۆی گۆڕانکاری مەعریفی وەک وەهمی دووبارەبوونەوە.

دەشڵێت: بۆ نموونە ئەگەر تازە پارچەیەک میوەی ڕزیوم خواردبێت کە نەخۆشم دەکات، ئەگەری زۆرە لانیکەم بۆ چەند ڕۆژێک تێبینی ئەوە بکەم کە زۆر ڕوودەدات، و کەسانی دیکەش کە قسەیان لەگەڵ دەکەم هەمان شتیان هەبووە ئەزموون. "ئەوەی مێشکم دەیکات، خۆگونجاندنە لەگەڵ دۆخێکی مەترسیدار بەپێی گرنگییەکەی".

ڕیێرا دەڵێت: "لایەنگری هەمیشە شتێکی خراپ نییە". "هەندێکجار لایەنگری یارمەتیدەرمانە بۆ گونجاندن و مانەوە لە ژینگەدا."

ئەمەش بەزۆری کاریگەری نەرێنی نابێت مەگەر هۆکاری ئازاربەخشی وەک ئەزموونی ڕووداوی ئۆتۆمبێل لەگەڵدا نەبێت.

بە گوتەی خاتوو ڕیێرا لەم حاڵەتەدا دەتوانێت نیشانەی تێکچوونێک بێت، بۆ نموونە پەیوەندی بە فشاری دەروونی دوای کارەساتەوە هەیە، بەڵام مەرج نییە کێشە دروست بکات.

illusion of repetition"; Why do you see or hear something too often?

This phenomenon is rooted in our evolution

BBC: Has someone ever told you they bought a blue car and then you start seeing cars with the same color?

You probably thought to yourself that the blue color car is one of those fleeting fashions that everyone has become a fan of now. You may even talk to your friends about it.

But it is very likely that there have always been the same number of blue cars on the streets of the city, without it attracting your attention.

In this case, you have the "repetition illusion", a very common phenomenon.

Probably all people have experienced this phenomenon at some point in their lives. When this phenomenon occurs, things attract your attention that have recently become important to you.

What exactly is the repetition illusion?

This concept, also known as the Bader-Meinhoff phenomenon, is related to memory.

The name Bader-Meinhoff phenomenon was chosen by a German user in an internet chat room in 1994. He explained how after hearing the name of the extremist group "Bader-Meinhoff" once, he kept hearing the name. The "Red Army Faction" or Bader-Meinhof (a combination of the names of its two main leaders) was a radical left-wing group that was violently active in Germany in the 1970s.

This explanation of the German user caused others to express their own experiences of the illusion of repetition and gradually this concept became known by the same name.

A common example of the illusion of repetition is when you suddenly see multiple cars of a certain make or color when you might be thinking of buying a vehicle yourself.

But this phenomenon is not something new, but it has always been there and it is related to how the brain of each one of us works.

Dr. Neha Pathak, a student of psychology and biology at Harvard University, wrote in an article published on the medical website WebMD: "After something catches your attention, it seems to appear more and more in front of you."

"First you feel that there is something that you notice more than before. Then you convince yourself that that word, concept, or whatever it is, wasn't used as often as it is now. This is called "confirmation bias". The fact is that your number of observations did not increase, but your brain convinced you that this happened.

What happens in the brain?

According to Arnold Zwicky, a linguistics professor at Stanford University who first coined the term "repetition illusion" in 2005, the phenomenon is the result of two well-known trends in psychology.

On the one hand, the process of selective attention is used in the brain, which makes us focus on something that is important to us at any moment and leave the rest of the things out of our minds. This is the process that is very important and efficient during training.

On the other hand, the process of confirmation bias is activated in the brain and makes us look for things that confirm what we are thinking about at that moment: by seeing more blue cars, we are convinced that this car color is fashionable and this belief. We confirm that the number of blue cars has increased.

Confirmation bias can also exacerbate the concept that is generally called "cognitive bias"; That mankind seeks to find an explanation for the question of how the world works and adapts itself to its own perception of the world's mechanism.

In this process, an illusion is created that is related to the way our brain works.

Cognitive biases are mental shortcuts in thinking and perception that affect our decisions and cause us to think in a distorted way due to our biased interpretation of available information.

"The repetition illusion, although it doesn't happen to everyone - or maybe we don't remember it happening to us because we don't have to be aware that it happened to us - is evolutionarily important," clinical and social psychologist Joanna Riera told the BBC. It has a lot."

"It is natural that this phenomenon occurs for a large part of the human population because it is an evolutionary factor related to the survival of the human species. Being aware of it is another matter.

It should be noted that our brain has a certain capacity to recognize and understand issues, in the sense that it does not react to all stimuli in the same way, because we can only focus on a limited number of factors, and if it were otherwise, we would not be able to adapt ourselves to the surrounding environment. do.

During this process - that is, cognition - we record some things through our multiple senses and then examine and process them.

"When we focus intensely on a particular stimulus, it increases our perceptual acceptance of that particular stimulus," says Riera. Now, we may have just come across it and it is interesting to us, or that a prominent feature in it, such as a different color, caught our eye, or it is something that we have come across repeatedly recently."

Another common example is when your new favorite song has been around for a while, but because it's in your head, you might notice it everywhere and in turn think it's somehow become more popular.

The reason for this brain reaction is that what our brain registers at that moment is what is important to us. And because it is important to us, when we see another similar stimulus, our brain's attention is devoted to it; Whether it's a red car, a blue car with a specific model or any other type of stimulus.

"The repetition illusion communicates between different parts of the brain," says Dr. Riera. For example, the process of cognition is related to the space located in the "parietal lobe", but at the same time, all the factors related to the "side device" of the brain can also play a role in this process; "The structure of the hippocampus, which is related to memory, or, for example, the amygdala, which is related to the sense of fear."

In this way, emotional factors can contribute to the illusion of repetition by adding more attention to that particular stimulus at a given moment. The same thing shows why they don't react to a stimulus or object in the same way.

For example, if I see a pregnant woman and then pregnant women attract my attention, it is probably because that topic was very important to me at that particular moment in my life.

Mrs. Riera says: "This phenomenon is related to both emotional and cognitive aspects. I may have lost my child or want to get pregnant or even be pregnant at all. Therefore, at that specific moment, that issue is important to me."

The result is that different parts of the brain are involved in creating the illusion of repetition depending on the type of stimulus we are dealing with, and that is why each of us has a different reaction to stimuli.

"This is a very fundamental issue in psychology: the object or agent we encounter does not determine our cognitive response—in this case, the illusion of repetition. Cognitive biases or irrational beliefs are those that appear when dealing with an object, but the object itself does not cause that belief. It is we who, with our entire emotional system and our way of perception, cause the occurrence of phenomena such as repeated hallucinations.

This phenomenon can be exploited as a tool to persuade people in what is known as psychological marketing

It does not have a negative effect on the brain

"If I see a lot of blue cars, I might make a hypothetical conclusion and say yes, it really is full of blue cars everywhere," explains Mrs. Riera, emphasizing the importance of adaptability of this phenomenon. This is the basis of many cases of bias that causes cognitive changes such as the illusion of repetition.

"For example, if I've just eaten a piece of rotten fruit that makes me sick, it's likely that for at least a few days I'll notice that it happens a lot, and that other people I talk to have had the same experience. "What my brain does is adapt to a dangerous situation according to its importance."

"Bias is not always a bad thing," says Riera. "Sometimes biases help us adapt and survive in the environment."

This usually does not have a negative effect unless it is accompanied by painful factors such as the experience of a car accident.

According to Mrs. Riera, in this case, it can be a sign of a disorder, for example, related to post-traumatic stress, but it does not necessarily cause a problem.

​