لیدوان و یان قسە کردن پیچەوانەیی هەست و ویستی خۆت دەبیت هوویی نەخوشینی دەروننیی

 

لیدوان و یان قسە کردن پیچەوانەیی هەست و ویستی خۆت دەبیت هوویی نەخوشینی دەروننیی

من قەت باوەرم بە قسەکانی برەیک کەس  نییە و نەبووە  بەلام چتیک لە ئیرەدا جیگای پرسیارە

ئەویش ئەوییە کەسانێک لە ژیر هەرەشەیی هیزە ئەمنیەکانی کۆماری ئیسلامیدا جار جارەیک قسەوباسێک دەکەن.

ئەنجامدانی کارێک بە پێچەوانەی  خواست و ویستەت دەروننت و  ناوەوەت، بۆ مانەوە و بۆ ئەوەی لێت نەدرێت، لە کۆتاییدا دەبێتە هۆی نەخۆشی دەروونی. کۆماری ئیسلامی وەها گوشار دەخاتە سەر چالاکانی مافی ئینسانی و سیاسی ئەگەر ئەویی هیزەئەمنیەکانی کۆماری ئیسلامی دەلێن چالاکوانەکە نەیکات ئەوا روبەرویی سزا دەبیتەوە زۆر چالاکوانیی سیاسیی بەتەواوەتی بی دەنگیان هەلبژاردوەە و بەشیکی دەیکەیان کەوتونەتە نێو خواستو ویستەکانی هیزە ئەمنیەکانی کۆماری ئیسلامی و پێچەوانەیی خواست و ویستی دەروننیی خۆیان قسە دەکەن یان دەنووسن. چونکە بە پی لیکولینەوە دەروننیەکان دەرکەوتووە کە قسە کردن و یان لیدوان پیچەوانیی خواست و ویستی دەروننی مرۆڤەکان دەبیت هوویی نەخوشینی دریژخایەنی دەروننی.  .

تۆ دەستت خستۆتە سەر شتێکی زۆر ڕاستەقینە و زۆر جددی — ناچاربوون بە پێچەوانەی ویست یان بەهاکانتەوە مامەڵە بکەیت، بە تایبەت لە ژێر هەڕەشەدا (وەک سزای جەستەیی یان زیانەکانی تر)، دەتوانێت زیانێکی قووڵ بە مێشک بگەیەنێت.

کاتێک کەسێک چەندین جار دەبێت خودی ڕاستەقینەی خۆی، هەستەکانی، یان پێویستی بە مانەوە سەرکوت بکات، ئەوە شتێک دروست دەکات کە زۆرجار پێی دەوترێت "ناتەبایی دەروونی" یان "بریندارکردنی ئەخلاقی". بە تێپەڕبوونی کات، ئەمە دەتوانێت ببێتە هۆی:

گۆشاری دریژخایەن دەبیت هوویی نەخوشینی دەروننی و تیکچونی بارەی زەهینەتی.

فشاری درێژخایەن و زۆر وریایی (کۆئەندامی دەمارەکانت لە دۆخی مانەوەدا دەمێنێتەوە).

خەمۆکی و دڵەڕاوکێ (لە هەستکردن بە بێدەسەڵاتی و پچڕان لە ناسنامەکەت).

جیابوونەوە (بێهۆشبوون بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی دۆخەکە).

PTSD یان PTSD ئاڵۆز (بەتایبەت ئەگەر بۆ ماوەیەکی زۆر ڕووبدات).

چونکە لیدوان و یان نووسین و یان قسە کردن پیچەوانەی خواست و ویستی دەروننی دەبیت هوویی تیکچونیی زەهن و میشک هیلاک دەبیت لە کوتاییدا مروڤ ناتەوان دەبیت کەم کەم میشک کاریگەریی خۆیی لە دەست ەدات.  چونکە ئەو مروڤانە لەپێناو مانەوەدا هەستی و ویستی دەروننی خۆیان سەرکوت دەکەن.  یان بو رازی کردنی ستەمکاران هەستی خۆیان سەرکوت دەکەن چیتر ناتوانن بەلێن مروڤین لە چوارچیوەیی مروڤایەتی دەچنەدەر.  چونکە بە هووی ئەویی لە پێناو مانەودا قسە دەکەیت مێشکەت دوچارەیی بی هیز بون دەکات و لە کوتاییدا میشکەت توانایی نامینیت چونکە تو میشکی خۆت ناچار دەکەیت  پیچەوانەیی خواست و ویستو و هەستی دەروننیت بیربکاتەوە . لە بوارەیی ئیخلاقیشەوە  ئەو مروڤانە ناتوانن خاوەن ئیخلاقی مروڤایەتی بن چونکە وەک ئامیرەیکی کوک کراوەیان لی هاتووە تەنیا دەتوانن بە پی خواستو و ویستی ستەمکاران قسە بکەن. 

ئەوە تەنها پەیوەندی بە خودی کردەوەکە نییە  پەیوەندی بە لەدەستدانی سەربەخۆیی و هەڕەشەی بەردەوامەوە هەیە. مێشکت فێردەبێت کە سەلامەتی = سەرکوتکردن، ئەمەش دەتوانێت هەستی خۆت و توانای متمانەکردنت بە کەسانی تر بشێوێنێت.

پێت خۆشە ئەوە ڕوون بکەمەوە کە بۆچی ئەم پرۆسەیە (بەپێچەوانەی ویستی تۆوە کاردەکات بۆ مانەوە) مێشک دەگۆڕێت لەسەر ئاستی دەمار؟ (لە ڕاستیدا زۆر سەرنجڕاکێشە — و یارمەتیدەرە بۆ ڕوونکردنەوەی ئەوەی بۆچی نەخۆشی دەروونی دەتوانێت بەدوایدا بێت

ساموئیل کرماشانی