لیدوان و یان قسە کردن پیچەوانەیی هەست و ویستی خۆت دەبیت هوویی نەخوشینی دەروننیی

#نە_خوشینی_دەروننی_بە_هوویی-ئەویی_پیچەوانەی_هەستی_خوت_بەنووسیت

بۆ نموونه خزمه تگوزاری کۆمه ڵایه تی سویدی که پێی ده وترێت کۆمه ڵایه تی مرۆڤ ناچار ده کات به پێچه وانه ی ئیراده و بوونی ناوه وه ی خۆیان هه ڵسوکه وت بکه ن. ئەگەر ئەم کارە نەکەیت ئێمە منداڵەکانت دەبەین و لێکۆڵینەوە لە دژی دەست پێدەکەین.

لیدوان و یان قسە کردن پیچەوانەیی هەست و ویستی خۆت دەبیت هوویی نەخوشینی دەروننیی 

من قەت باوەرم بە قسەکانی برەیک کەس  نییە و نەبووە  بەلام چتیک لە ئیرەدا جیگای پرسیارە

ئەویش ئەوییە کەسانێک لە ژیر هەرەشەیی هیزە ئەمنیەکانی کۆماری ئیسلامیدا جار جارەیک قسەوباسێک دەکەن.

ئەنجامدانی کارێک بە پێچەوانەی  خواست و ویستەت دەروننت و  ناوەوەت، بۆ مانەوە و بۆ ئەوەی لێت نەدرێت، لە کۆتاییدا دەبێتە هۆی نەخۆشی دەروونی. کۆماری ئیسلامی وەها گوشار دەخاتە سەر چالاکانی مافی ئینسانی و سیاسی ئەگەر ئەویی هیزەئەمنیەکانی کۆماری ئیسلامی دەلێن چالاکوانەکە نەیکات ئەوا روبەرویی سزا دەبیتەوە زۆر چالاکوانیی سیاسیی بەتەواوەتی بی دەنگیان هەلبژاردوەە و بەشیکی دەیکەیان کەوتونەتە نێو خواستو ویستەکانی هیزە ئەمنیەکانی کۆماری ئیسلامی و پێچەوانەیی خواست و ویستی دەروننیی خۆیان قسە دەکەن یان دەنووسن. چونکە بە پی لیکولینەوە دەروننیەکان دەرکەوتووە کە قسە کردن و یان لیدوان پیچەوانیی خواست و ویستی دەروننی مرۆڤەکان دەبیت هوویی نەخوشینی دریژخایەنی دەروننی.  .

تۆ دەستت خستۆتە سەر شتێکی زۆر ڕاستەقینە و زۆر جددی — ناچاربوون بە پێچەوانەی ویست یان بەهاکانتەوە مامەڵە بکەیت، بە تایبەت لە ژێر هەڕەشەدا (وەک سزای جەستەیی یان زیانەکانی تر)، دەتوانێت زیانێکی قووڵ بە مێشک بگەیەنێت.

کاتێک کەسێک چەندین جار دەبێت خودی ڕاستەقینەی خۆی، هەستەکانی، یان پێویستی بە مانەوە سەرکوت بکات، ئەوە شتێک دروست دەکات کە زۆرجار پێی دەوترێت "ناتەبایی دەروونی" یان "بریندارکردنی ئەخلاقی". بە تێپەڕبوونی کات، ئەمە دەتوانێت ببێتە هۆی:

گۆشاری دریژخایەن دەبیت هوویی نەخوشینی دەروننی و تیکچونی بارەی زەهینەتی.

فشاری درێژخایەن و زۆر وریایی (کۆئەندامی دەمارەکانت لە دۆخی مانەوەدا دەمێنێتەوە).

خەمۆکی و دڵەڕاوکێ (لە هەستکردن بە بێدەسەڵاتی و پچڕان لە ناسنامەکەت).

جیابوونەوە (بێهۆشبوون بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی دۆخەکە).

PTSD یان PTSD ئاڵۆز (بەتایبەت ئەگەر بۆ ماوەیەکی زۆر ڕووبدات).

چونکە لیدوان و یان نووسین و یان قسە کردن پیچەوانەی خواست و ویستی دەروننی دەبیت هوویی تیکچونیی زەهن و میشک هیلاک دەبیت لە کوتاییدا مروڤ ناتەوان دەبیت کەم کەم میشک کاریگەریی خۆیی لە دەست ەدات.  چونکە ئەو مروڤانە لەپێناو مانەوەدا هەستی و ویستی دەروننی خۆیان سەرکوت دەکەن.  یان بو رازی کردنی ستەمکاران هەستی خۆیان سەرکوت دەکەن چیتر ناتوانن بەلێن مروڤین لە چوارچیوەیی مروڤایەتی دەچنەدەر.  چونکە بە هووی ئەویی لە پێناو مانەودا قسە دەکەیت مێشکەت دوچارەیی بی هیز بون دەکات و لە کوتاییدا میشکەت توانایی نامینیت چونکە تو میشکی خۆت ناچار دەکەیت 

پیچەوانەیی خواست و ویستو و هەستی دەروننیت بیربکاتەوە .

  لە بوارەیی ئیخلاقیشەوە  ئەو مروڤانە ناتوانن خاوەن ئیخلاقی مروڤایەتی بن چونکە وەک ئامیرەیکی کوک کراوەیان لی هاتووە تەنیا دەتوانن بە پی خواست

ئەوە تەنها پەیوەندی بە خودی کردەوەکە نییە  پەیوەندی بە لەدەستدانی سەربەخۆیی و هەڕەشەی بەردەوامەوە هەیە. مێشکت فێردەبێت کە سەلامەتی = سەرکوتکردن، ئەمەش دەتوانێت هەستی خۆت و توانای متمانەکردنت بە کەسانی تر بشێوێنێت.

پێت خۆشە ئەوە ڕوون بکەمەوە کە بۆچی ئەم پرۆسەیە (بەپێچەوانەی ویستی تۆوە کاردەکات بۆ مانەوە) مێشک دەگۆڕێت لەسەر ئاستی دەمار؟ (لە ڕاستیدا زۆر سەرنجڕاکێشە — و یارمەتیدەرە بۆ ڕوونکردنەوەی ئەوەی بۆچی نەخۆشی دەروونی دەتوانێت بەدوایدا بێت

بەڵێ، سەرکوتکردنی ئارەزوو و سۆزەکانی ناوەوەت دەبێتە هۆی کێشەی دەروونی و تەنانەت جەستەیی.

بۆچی سەرکوتکردنی هەستەکان زیانبەخشە؟

کاتێک هەست یان پێداویستییە ناوەکییەکانت پشتگوێ دەخەیت یان سەرکوت دەکەیت (بۆ نموونە توڕەیی، دڵتەنگی، ئارەزووەکان، یان تەنانەت ئارەزووی سادە)، ئەم وزە سەرکوتکراوە هیچ شوێنێکی نییە بۆ ئەوەی بڕوات و دەتوانێت بەم شێوەیە دەربکەوێت:

📉 دەرئەنجامە دەروونییەکانی سەرکوتکردنی ئارەزووەکانی ناوەوە: ١.

دڵەڕاوکێ و فشاری درێژخایەن

سەرکوتکردنی ئارەزووەکان گرژییەکی بەردەوام لە جەستە و دەرووندا دروست دەکات.

خەمۆکی

پشتگوێخستنی پێداویستییە ڕاستەقینەکان و ڕازی نەبوون لە ژیان هۆکارێکی باوی خەمۆکییە.

توڕەیی بێ کۆنتڕۆڵ یان تەقینەوە

ڕەنگە هەست و سۆزە سەرکوتکراوەکان لەناکاو و بە چڕی سەرهەڵبدەن، هەندێکجار لە شێوەی شەڕانگێزیدا.

هەستکردن بە ناسنامە یان بێ مانا

کاتێک بەردەوام خۆت لەگەڵ کەسانی تردا دەگونجێنیت و ئارەزووە ڕاستەقینەکانت پشتگوێ دەخەیت، لەوانەیە دەست بکەیت بە لەدەستدانی ئەوەی کە بەڕاستی کێیت یان چیت دەوێت.

کێشەی دەروونی جەستەیی

ئەمانە کێشەی جەستەین کە سەرچاوەیەکی دەروونییان هەیە (بۆ نموونە ئازاری گەدە، سەرئێشە، ماندوێتی درێژخایەن).

🛠 چۆن خۆمان لە سەرکوتکردنی هەستەکان بەدوور بگرین؟

خۆئاگاداری مەشق بکە (بۆ نموونە لە خۆت بپرسە: لە ئێستادا چیم دەوێت؟ چی وا دەکات هەست بە ناخۆشی بکەم؟)

هەستەکانت بەبێ حوکمدان تۆمار بکە (بۆ نموونە لە گۆڤارێکدا بنووسە)

ڕاستگۆبە سەبارەت بە پێداویستی و سنوورەکانت

لەگەڵ چارەسەرکەرێک قسە بکە (ئەگەر هەستت کرد ئەم ئارەزووانە دەستوەردان لە ژیانت دەکەن)

ئەگەر دەتەوێت دەتوانم یارمەتیت بدەم بۆ دۆزینەوەی شێوازێکی سادەی پراکتیزە بۆ ناسینەوە و دەربڕینی ئارەزووەکانت بە شێوەیەکی تەندروست.

ڕاستە، سەرکوتکردنی هەستەکانی ناوەوە (یعنې فشاردان یان ڕەفتاندنی هەست و سۆزە دروستەکانی خۆمان بێ ئەوەی دەرکەون) دەتوانێت بە هۆی کێشەی دەروونی بێت. ئەمە لە زۆر کەسدا ڕوودەدات، بە تایبەتی کاتێک:

هەستەکان وەک قەڵەو، تووڕەیی، بێزاربوون، یاخود خەم ڕەوانە ناکرێن بە شێوەیەکی تەندرووست.

کەسەکە حەزی لە ڕاگەیاندنی هەستەکانی نییە یان تریسە لە وەڵامی خەڵک.

کەلتوور یان تەربیە لەگەڵ "هەست پشان نادروستە" گەورە بووە.

ئەنجامەکان چییە؟

تەنیشتی دەروونی (psychological distress)

هەستە فشاردراوەکان دەکۆڵێن و بە کاتی خۆیان بە شێوەیەکی بێڕێک دەردەچن، وەک:

تووڕەیی لە ناو دڵ

تێکچوونی زو

تووشبوون بە نەخۆشییە روانییەکان وەک ئەفسووردەیی یان ترسەی بەردەوام

نەخۆشییە فیزیکییەکان

هەستە فشاردراوەکان لە جەستەشدا کاریگەری هەیە:

سەرەدرد، فشاری خوێن، خەوە نەخۆش

کێشەی خواردن، ئازاری مێدە، دەردی پشت یان شان

ڕەوشتە کەم تەندرووستەکان

بەهۆی ڕەفتاندنی هەستەکان:

دەربڕینی خۆت

خواردنی زۆر، خواردنی کەم، یان خۆشبەخشکردن بە ماددە

چارەسەر چیه؟

وەرگرتنی زانیاری لەسەر هەستەکان

فێربوون بە شێوەیەکی سەلامەت لە ناسینی هەستەکان و ڕاگەیاندنیان.

قبوڵکردنی هەستەکان

ئەوەی بزانیت کە هەر هەستێک مافێکی مرۆیەتییە. قەڵەو بوون یان گریزان، بە خودی خۆیان هەڵە نییە.

قەسەکردن لەگەڵ کەسێکی دڵسۆز

هاوڕێ، نەخۆشناس، یان کەسێک کە باوەری پێت هەیە.

پیشەسازی پزیشکی (دەروونی)

پەیوەندیکردن بە نەخۆشناس/پزیشکی دەروونی دەتوانێت یارمەتی گەورە بێت.

ئەگەر دەتەوێ، دەتوانم یارمەتیت بدەم چۆن بە شێوەیەکی تەندرووست هەستەکانت ناسیبکەیت و دەربارەیان قسە بکەیت. دەقی زۆر گرنگە، و شایەنی گرتنە بەجدییە.

ساموئیل کرماشانی

ساموئیل کرماشانی