بۆچی منداڵانی خێزانە گەورەکان تەندروستی دەروونییان خراپترە؟

 

بۆچی منداڵانی خێزانە گەورەکان تەندروستی دەروونییان خراپترە؟

  توێژینەوەیەکی نوێ دەرکەوتووە کە منداڵان و بەتایبەت هەرزەکاران کە زۆرێک لە خوشک و براکانیان زۆرجار تەندروستی دەروونی خراپترە لە منداڵانی خێزانە بچووکەکان.

لەم توێژینەوەیەدا نزیکەی ١٩ هەزار منداڵ کە تێکڕای تەمەنیان ١٤ ساڵە لە ئەمریکا و چین شیکرانەوە و کۆمەڵێک پرسیار سەبارەت بە تەندروستی دەروونی منداڵان و هەرزەکاران کرا.

دەرئەنجامی ئەم توێژینەوەیە دەریخست کە منداڵانی بێ خوشک و برا، تەندروستی دەروونی باشتریان هەیە لە چاو ئەوانەی کە چەند خوشک و برایەکیان هەبووە. هەروەها توێژەران بۆیان دەرکەوتووە، تا جیاوازی تەمەنی نێوان خوشک و براکان بچووکتر بێت، تەندروستی دەروونی منداڵەکان خراپتر دەبێت.

نووسەرانی توێژینەوەکە لە توێژینەوەکەیاندا کۆتاییان هاتووە، "ئەو دایک و باوکانەی منداڵیان زیاترە لە ماڵەوە تووشی فشاری دەروونی زیاتر دەبن لە چاو ئەو دایک و باوکانەی کە منداڵیان کەمترە".

ئاماژەیان بەوەشکردووە، ئەو خوشک و برایانە کە جیاوازی تەمەنیان کەمە زیاتر کێبڕکێ دەکەن بۆ سەرنجی دایک و باوکیان و پێداویستییەکانیان.

بە گوتەی سمریتی جۆشی، پسپۆڕی دەروونناسی باڵا لە سەنتەری چارەسەری ڤیزە لە بەریتانیا، یەکێک لە هۆکارەکانی ئەم دۆزینەوانە دەکرێت گریمانەی وابەستەبوون بێت. ئەم تیۆرییە نیشان دەدات کە پەیوەندییە سەرەتاییەکان لەگەڵ دایک و باوکدا، خۆشگوزەرانی سۆزداری و دەروونی لە قاڵب دەدەن.

ئەو ڕوونی دەکاتەوە: "هەبوونی خوشک و برایەکی زیاتر هەندێک جار دەتوانێت ببێتە هۆی زیادبوونی کێبڕکێ بۆ سەرنجی دایک و باوک". ئەم ڕێکارە ڕەنگە وا لە هەندێک لە منداڵان بکات هەست بە خۆشەویستی نەکردن بکەن و بەم شێوەیە کاریگەری نەرێنی لەسەر تەندروستی دەروونییان هەبێت”.

ئاماژەی بەوەشکرد، منداڵانی ئەم تەمەنە لە دروستکردنی وابەستەیییەکی دڵنیادا ڕووبەڕووی ئاستەنگ دەبنەوە، وتی: "ئەمەش لە بەرامبەردا دەتوانێت ببێتە هۆی هەستکردن بە نائەمنی یان دڵەڕاوکێ لەناویاندا".

گرژی نێوان منداڵان لە خێزانە گەورەکاندا کاریگەری لەسەر تەندروستی دەروونییان دەبێت

خاتوو جۆشی ڕایگەیاند کە ناسینەوە و چارەسەرکردنی پێداویستییەکانی منداڵان لە خێزانە گەورەکاندا دەتوانێت کاریگەر بێت لە باشترکردنی تەندروستی دەروونی منداڵان، وتی "تێگەیشتن لە پێداویستییە ناوازەکانی هەر منداڵێک و بەهێزکردنی پەیوەندی کراوە لە خێزانەکەدا دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ کەمکردنەوەی ئەم ئاستەنگانە".

سیمۆن دەیڤز، ڕاوێژکاری پەیمانگای باشتر ژیان لە بەریتانیا دەڵێت جیاوازییەکی کەمی تەمەن لە نێوان خوشک و براکاندا دەبێتە هۆی خراپتربوونی تەندروستی دەروونی بەهۆی سنوورداربوونی توانای دایک و باوک.

دەڵێت: هیچ گەرەنتییەک نییە کە هەموو خوشک و براکان بیانەوێت بەردەوام هەمان کار بکەن. کەواتە کاتێک خەریکی کاری جیاوازن، دایک و باوک ناچارن کات و سەرنجیان دابەش بکەن و لە ئەنجامدا ئەمە دەبێتە هۆی ئەوەی منداڵەکە هەستێکی نەخوازراوی هەبێت کە کەمتر خۆشەویستن لە خوشک یان خوشکەکەی (تەنانەت ئەگەر ئەمە ڕاستیش نەبێت). . ئەم هەستە دەبێتە هۆی ئەوەی منداڵان بۆ سەرنجی دایک و باوکیان کێبڕکێ و شەڕ لەگەڵ یەکتر بکەن.

لەلایەکی دیکەوە شارەزایان دەڵێن کە جیاوازی تەمەنی گەورە لەنێوان خوشک و براکاندا دەتوانێت وا لە دایک و باوکان بکات باشتر فەزای ماڵەکە بەڕێوەببەن.

بەڕێز دەیڤز دەڵێت: "لەو شوێنانەی کە دەتوانرێت متمانە بە منداڵێکی گەورەتر بکرێت بۆ یارمەتیدانی خوشک و برا بچووکەکەی لە ئەرکەکانی ماڵەوە، لەوانەیە ببینین کەلێنی سەرنجدان بۆ هەردوو خوشک و براکە پڕدەکرێتەوە". "بەبێ ئەوەی دایک و باوک پێویستیان بە دەستوەردان یان لێدوان هەبێت بەهیچ شێوەیەک."

ئەنجامی توێژینەوە نوێیەکان لە بڵاوکراوەی زانستی "گۆڤاری پرسە خێزانییەکان"دا بڵاوکراوەتەوە.

تەندروستی منداڵان لە خێزانە ئاینییەکان زۆر خراپە.

👇👇👇👇

تەندرووستی  منالانی خیزانە ئائینیەکان سەیر بەکەن

هەر لەبەر ئەم هۆکارە توندی دایک و باوک لەسەر منداڵەکان، کە پێویستە نوێژ بکەن و بەڕۆژوو بن، ئەم فشارانە زیانی سۆزداری و دەروونییان بە منداڵەکان گەیاندووە، ئەم منداڵانەش لە کۆمەڵگادا سەرکەوتوو نین.

ئئین مروڤەکان دەکات بەکەر  سواری عەقلی مروڤەکان دەبیت و یاسایی جەنگلئ بە سەر خەلکدا دەسەپێنێت

لە نێوخێزانە ئائینیەکاندا تووندوتیژی زمانیی هەییە تووندوتیژی جەستییە هەییە.

بو نەمونە باوک و دایکی ئائینی باسی شەری کافرو موسلمان بو مندالەکانیان دەکەن باسی کوشتوکوشتار دەکەن بو مندالەکانیان  ئەمیش خۆی بوخۆی بەشیکە لە تووندوتیژ زمانی  ئەو مندالە کاتیک دەبیستیت کە ئەوا کوشتو کوشتار بووە توشی مالیخۆلیا دەبیت تو توشی کیشەی دەرۆننی دەبیت  لە نیو خێزانە ئائینیەکاندا تووندوتیژی جەستیی هەیییە وەک لیدان