سرخک: علائم و راه های درمان این بیماری سرخک

سرخک: علائم و راه های درمان این بیماری سرخک

بیماری سرخک بسیار دردناک است بنابراین نسبت به واکسینه کردنِ کودک‌ تان در برابر آن کوتاهی نکنید. علائم سرخک شامل تب، سرفه، آبریزش بینی و راش پوستی ...

این روز‌ها احتمال ابتلا به این بیماری کاهش یافته است، اما در صورتی که کودک‌ تان هرگز واکسن سرخک را (به صورت یک واکسن ترکیبی برای بیماریهای سرخک، سرخجه، اوریون معروف به MMR) نزده است، احتمال ابتلای او به ویروس خطرناک سرخک وجود دارد. از سال 1963 که واکسن سرخک به دنیا معرفی شد، آمار مبتلایان به این بیماری تا 99% کاهش یافت. قبل از آن سرخک هر یک یا دو سال به خصوص در اواخر زمستان و اوایل بهار شایع می‌شد. 

حتی بعد از ساخت واکسن سرخک، شیوع این بیماری، گهگاه در کشورهایی که واکسناسیون عمومی نسبت به این بیماری را توصیه می‌کنند، دیده می‌شود. امروزه موارد کمتری از این بیماری گزارش می‌شود و اکثر مبتلایان، افراد و کودکانی هستند که نسبت به این بیماری واکسینه نشده‌اند. بنا به گزارش سازمان جهانی بهداشت سرخک هر ساله در سراسر دنیا 30 تا 40 میلیون نفر را مبتلا می‌کند و سبب مرگ 745000 نفر می‌شود. 

عامل بیماری سرخک چیست؟ 

عامل سرخک، ویروسی بنام پارامیکسوویروس است. وقتی فرد مبتلا به سرخک، سرفه یا عطسه کند، ویروس سرخک را توسط ذرات کوچک در هوا پخش می‌کند. این ذرات تا دو ساعت در هوا یا روی سطح اجسام به صورت فعال باقی می‌مانند. کودکی که با این ذرات تماس داشته باشد، چه از طریق هوا یا اجسام، مبتلا خواهد شد. 

اگر فرزند شما تا کنون واکسن سرخک را دریافت نکرده یا به بیماری سرخک مبتلا نشده باشد در صورت تماس با فرد بیمار 90% شانس ابتلا به این بیماری را دارد. معمولاً 18 روز طول می‌کشد تا فرد بعد از اینکه در معرض تماس با ویروس قرار گرفت اولین علائم بیماری را نشان داد. 

بیشترین احتمال سرایت این ویروس به دیگران، 4 روز قبل از بیرون ریختن دانه‌ها و جوش‌ها و چهار روز بعد از آن است. 

علائم بیماری سرخک چیست؟

علائم سرخک در کودک‌ها معمولا با تب شروع می‌شود، آبریزش شدید بینی، قرمزی چشم‌ها و اشک ریزش از علائم مهم دیگر آن هستند. 

بعد از چند روز ممکن است یک دانه یا لکه‌ای که نشانه سرخک است در دهان فرد مبتلا ظاهر شود که معمولا روی غشا مخاطی خط داخلی گونه دیده می‌شود. این نقاط به کوپلیک معروفند که نقاطی سفید و کوچک مثل دانه نمک یا شن کوچک هستند و یا بصورت برآمدگی قرمز رنگ به نظر می‌رسند. 

مطلب عفونت گوش در نوزادان را بخوانید.

بعد از دو روز دانه هایِ پوستی سرخک بتدریج روی صورت و گردن بیمار ظاهر می‌شود و پشت بیمار را هم می‌پوشاند، سپس دانه‌های سرخک بازو‌ها و دست‌ها و در ‌‌نهایت پاهای بیمار را فرا می‌گیرد. 

دانه‌های سرخک در ابتدا بصورت لکه‌های قرمز و صاف هستند اما ممکن است بصورت یک برآمدگی کوچک نمود پیدا کنند. همینطور که "بثورات" ظاهر می‌شوند تب هم بالا‌تر می‌رود و گاهی اوقات تا 40. 5 درجه سانتیگراد هم می‌رسد. دانه‌ها نیز ممکن است خارش دار باشند. 

ممکن است تهوع، استفراغ، اسهال و تورم غدد لنفاوی در سرخک دیده شود. بروز سرفه در کودک مبتلا به سرخک می‌تواند بسیار ناراحت کننده باشد. 

دانه‌ها تا حدود 5 روز دوام خواهند داشت و پس از این مدت به تدریج ناپدید می‌شوند. اما قبل از اینکه کاملاً از بین بروند قهوه‌ای رنگ خواهند شد. ترتیب از بین رفتن ضایعات پوستی در سرخک به‌‌ همان ترتیبی که ظاهر شده‌اند، یعنی دانه‌هایی که ابتدا در صورت و بالاتنه ظاهر شده بودند قهوه‌ای شده و بعد از آن در قسمت های دیگر بدن تیره رنگ و پوسته پوسته شده و نهایتا می‌ریزند. 

عوارض احتمالی سرخک چیست؟ 

اکثر کودکان سالم پس از ابتلا به بیماری سرخک، سلامت خود را بدون عوارض جدی باز می‌یابند. در 30-20% از موارد ابتلا به سرخک، عوارضی مثل اسهال و عفونت گوش دیده می‌شود. 

پنومونی، مننژیت، آنسفالیت (عفونت مغز) و عوارض جدی‌تر مغزی اگر چه بسیار نادر هستند. اما در بعضی موارد دیده می‌شوند. این عوارض معمولا در کودکان کمتر از 5 سال و بالغین بالای  20 سال دیده می‌شود.

مطلب اوریون در کودکان را بخوانید.

اگر کودکم به سرخک مبتلا شد چگونه از او مراقبت کنم؟ 

اگر شک دارید که فرزندتان سرخک گرفته است یا خیر، فوراً به پزشک او اطلاع دهید. پزشک برای جلوگیری از انتشار بیماری سرخک، مراتب را به مراجع بهداشت و درمان مربوطه اطلاع می‌دهد. 

وقتی پزشک بیماری سرخک فرزندتان را تأیید کرد، کار دیگری نیست که شما برای درمان فرزندتان بتوانید انجام دهید و تنها می‌توانید اسباب راحتی او را فراهم سازید. او باید استراحت کافی داشته باشد و مقدار کافی مایعات (شامل آب و آب میوه) دریافت کند تا بدین ترتیب از کم آبی ناشی از تب جلوگیری شود. استفاده از دستگاه بخور یا رطوبت ساز ممکن است برای سرفه فرزندتان مفید باشد. 

می‌توانید از مقدار مناسب استامینوفن برای کاهش درد و تب کودک استفاده کنید. ( اگر فرزندتان کوچک‌ تر از سه ماه است برای دریافت هر دارویی حتی رهایی از درد، حتما با پزشک وی هماهنگ کنید. )

هرگز به بیمار آسپرین ندهید زیرا می‌تواند موجب سندرم رایز شود. این نوع سندرم بیماری نادر اما کشنده‌ای است. 

اگر فرزند شما به تازگی با ویروس سرخک تماس داشته و هنوز واکسینه نشده است به پزشک او اطلاع دهید. اگر کمتر از 6 روز است که او با ویروس تماس داشته است ( در معرض ابتلا به سرخک بوده است ) ممکن است پزشک او برای وی ایمونوگلوبولین تجویز کند که می‌تواند از بیماری سرخک جلوگیری کند یا حداقل در صورت مبتلا شدن به سرخک علائم آن را به حداقل برساند. 

اگر کودک شما 6 ماهه یا بزرگ‌ تر است و کمتر از 72 ساعت از تماس او با ویروس می‌گذرد ممکن است توصیه به واکسیناسیون MMR شود؛ البته لازم است که حداقل دو نوبت دیگر واکسن را در حدود یک سالگی و 4 تا 6 سالگی دریافت کند. 

آیا راهی برای پیشگیری از این بیماری وجود دارد؟ 

کودکان در یک سالگی می‌توانند واکسن MMR بگیرد. این واکسن 95% از بیماری‌های سرخک، سرخجه و اوریون جلوگیری می‌کند. 

در سال اول زندگی، سیستم ایمنی او آنقدر کامل نیست که در مقابل ویروس واکسینه شده، واکنش کامل نشان دهد. در طول این زمان آنتی بادی‌هایی که فرزندتان در بدو تولد از شما دریافت کرده است او را در مقابل بیماری محافظت خواهد کرد. 

آیا واکسن سرخک، ویروس زنده است؟ 

واکسن MMR ویروس زنده ضعیف شده است و از آنجائیکه ویروس به کار رفته در واکسن ضعیف شده است باعث بروز بیماری در بدن فرزندتان نمی‌شود. در عوض ویروس ضعیف شده در سلولهای بدن موجب پاسخ ایمنی می‌شود که می‌تواند از ابتلا‌ی او به بیماری سرخک هنگام تماس یا در معرض بودن با ویروس جلوگیری کند. واکسن بهترین و تنها راه شناخته شده پیشگیری از این بیماری است. 

چه زمانی و در چه سنی کودک من باید واکسن سرخک بگیرد؟ 

طبق برنامه واکسیناسیون، اولین واکسن MMR در یک سالگی ( 12 ماهگی ) زده می‌شود و تکرار آن در حدود 4 تا 6 سالگی است