نەخۆشی دوو جەمسەری لە هەرزەکاریدا.
دەرکەوتنەکانی نەخۆشی دوو جەمسەری لە هەرزەکاراندا بەزۆری توندترن لە گەورەکاندا. لە ئەنجامدا تێکچوونی کوالیتی ژیان زیاترە.
دەستنیشانکردن و چارەسەرکردنی نەخۆشی دوو جەمسەری هەرزەکاران پێویستی بە شارەزایییەکی زۆری کلینیکی هەیە. خۆشبەختانە لێکۆڵینەوەی چڕ لە ناوچەکەدا بەڕێوەدەچێت. هەروەها کوالیتی ڕاهێنان بۆ ئەو کەسە پیشەییانەی کە دەیانەوێت پسپۆڕ بن لەو بوارەدا ئاستێکی بەرزی هەیە.
نەخۆشی دوو جەمسەری نەخۆشییەکی دەروونی سەختە. 300 حاڵەتی دەروونی لە DSM V دا هاتووە. پۆلی نەخۆشییە دەروونییە توندەکان ڕێژەیەکی کەم لەم حاڵەتانە لەخۆدەگرێت. ئەمەش بریتییە لە شیزۆفرینیا، نەخۆشی دوو جەمسەری و نیشانەکانی کەسایەتی سنووری.
بەڵام هەندێک مشتومڕ لەسەر پێناسەکردنی تایبەتمەندییە سەرەکییەکانی نەخۆشی دوو جەمسەری لە منداڵان و هەرزەکاراندا هەیە. لەڕاستیدا گەڕان بەدوای کۆدەنگی و ڕێنماییەکانی دەستێوەردانی کاریگەردا بابەتی لێکۆڵینەوەکانی ئێستایە.
نەخۆشی دوو جەمسەری لە هەرزەکاریدا پێشبینی خراپتری هەیە.
تێگەیشتن لە نەخۆشی دوو جەمسەری
کۆمەڵەی دەروونناسی ئەمریکی (APA) دەڵێت کە نەخۆشی دوو جەمسەری دەتوانرێت دەستنیشان بکرێت کاتێک کە ئەڵقەیەکی وەسوەسە یان نیشانە تێکەڵەکان هەبێت (بە مێژووی حاڵەتەکانی خەمۆکی یان بەبێ مێژوو). هەمان شت ڕاستە کاتێک کە ئەڵقەیەکی خەمۆکی لانیکەم یەک ئەڵقەی هیپۆمانی لەگەڵدا بێت. کەواتە ئەڵقەی مانیکی چییە؟ APA پێی وایە کە دەبێت ئەم پێوەرانە بەدی بهێنێت:
کەسەکە لە بارێکی نائاساییدا باشە.
بەلایەنی کەمەوە هەفتەیەک دەخایەنێت.
نیشاندانی زیادەڕەوی لە خۆبەگەورەزانین کە دەتوانرێت بە گەورەیی وەسف بکرێت. جگە لەوەش، کەمبوونەوەی بەرچاو لە پێویستی خەوتندا ئاماژەی پێدەکرێت؛ قسەکردنی خێرا و ناچاری؛ بیرۆکەی زوو تێپەڕ و وروژاندنی جووڵەیی؛ و مەیلی بەشداریکردن لە چالاکییە چێژبەخشەکان کە دەرئەنجامە جددیەکانی دەبێت.
بەپێی ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی (WHO)، ئەڵقەی تێکەڵاو بە تێکەڵاوبوون یان گۆڕینی خێرای نیشانەکانی مانیکی و خەمۆکی تایبەتمەندە. ئەم خولانە زۆربەی ڕۆژەکان بۆ ماوەی لانیکەم دوو هەفتە ڕوودەدەن. لە وەسوەسەدا وەک یاسایەک نیشانەکانی پێچەوانەی ئەو نیشانانە هەیە کە لە خەمۆکیدا زاڵن. کە ووتمان دوو ئیستسنای هەیە: هەردوو وەسوەسە و خەمۆکی نیشانەکانی وەک کێشەی خەو و تێکچوونی ئارەزووی خواردنیان هەیە.
"من لە مێژە وازم لە چەمکی ژیانێکی بێ زریانەکان هێنا. . . وە من بە سروشت زۆر زیندووم بۆ ئەوەی هیچی تر بم جگە لەوەی لەڕادەبەدەر وریا بم لە ناسروشتییە گەورەکان کە لە هەر هەوڵێکدا هەیە بۆ کۆنترۆڵکردنی زۆر بەسەر ئەو دەسەڵاتانەی کە لە بنەڕەتدا کۆنترۆڵ نەکراون." ”
-کای ڕیدفیڵد جەیمسۆن-
نەخۆشی دوو جەمسەری لە هەرزەکاریدا
دەروونناس ستانلی هۆڵ پێی وایە هەرزەکاری "کاتی زریان و فشارە". وەک هەموومان دەزانین هەرزەکاری لەگەڵ ئاستەنگەکاندا دێت. نەخۆشی دوو جەمسەری نەک هەر کێشەی نوێ دروست دەکات، بەڵکو دەتوانێت کێشە هەبووەکانیش ئاڵۆز بکات.
لە دانیشتوانی گەنجدا، نەخۆشی دوو جەمسەری دەتوانێت لە شێوەی زریانی سۆزداریدا دەربکەوێت کە تەقینەوەی توڕەیی زیاتر دەخایەنێت و چڕترە. جگە لەوەش، لەم گرووپە تەمەنییەدا زیاتر باو و ئاساییە کە چاودێریکردنی توڕەیی بە پێچەوانەی خۆشحاڵییەوە.
جوان لوبی، پزیشکی دەروونی لە زانکۆی واشنتۆن لە ئەمریکا، کۆمەڵێک شێوازی ڕەفتاری باسکرد کە تایبەتمەندی نەخۆشی دوو جەمسەرییە لەم گرووپە تەمەنییەدا
ڕەفتارە زۆر سێکسییەکان. ئەمانە دەتوانن پێکبێت لە دەست لێدانی کەسانی تر یان تەنانەت دەستدرێژی سێکسی لە شوێنی نەشیاودا.
گەشبینی. حاڵەتێکی خۆشی بەرز و گەشبینی لە ڕادەبەدەر و وروژاندنی نائارام.
گەورەیی. ئەوانەی کاریگەرییان لەسەرە بەرەنگاری دەسەڵات دەبنەوە و لەڕادەبەدەر سەرپێچیکارن و لەڕووی کۆمەڵایەتییەوە بێ سنوورن. مەترسییەکانی کارەکانیان و ئەو دەرئەنجامانەی کە دەیھێنن لەبەرچاو ناگرن.
نەخۆشی دوو جەمسەری بەزۆری لە نێوان کچان و کوڕانی نێوان تەمەنی ١٣ بۆ ١٨ ساڵیدا بە یەکسانی دەستنیشان دەکرێت. حاڵەتەکە بەزۆری بەبێ ئاگادارکردنەوە ڕوودەدات و هیچ نیشانەیەک نییە کە نزیکە.
جیاوازی نێوان نەخۆشی دوو جەمسەری لە هەرزەکاران و گەورەکاندا
شێوازی دەرکەوتنی نەخۆشی دوو جەمسەری لە هەرزەکاراندا بە بەراورد لەگەڵ گەورەکان دەتوانێت لە چەند ڕوویەکەوە جیاواز بێت.
هەرزەکاران زۆرتر خولگەی خێرا و زۆر خێرا پیشان دەدەن. خولگە خێراکان بە ئامادەبوون دادەنرێت کاتێک کەسەکە لانیکەم چوار حاڵەتی مانیکی یان خەمۆکی لە ماوەی ١٢ مانگدا نیشان بدات. لە هەرزەکاراندا گۆڕانکارییەکان دەتوانن زۆر لەناکاو بن و تەنانەت لە هەمان ڕۆژدا ڕوو بدەن.
ژمارەیەکی زیاتر لە نیشانە دەروونییەکان تووشی دەبن. ئەمانە بە پلەی یەکەم خەونی بیستن.
پێشبینییەکان خراپترە. ئەوەش لەبەر ئەوەیە کە پێدەچێت گۆڕانکارییەکی گەورەتری بایۆلۆجی دەمار بێت.
چاکبوونەوە دوای هەر ئەڵقەیەک خراپترە. لەو ماوانەی کە دوورن لە نیشانەکانی مانیکی یان خەمۆکی، نیشانەکانیان خراپترە لە نیشانەکانی گەورەساڵان.
حاڵەتێکە کە بۆماوەیییەکی بەرزی هەیە. زۆرجار کەسانی تووشبوو کەسوکاریان هەیە کە ئەوانیش بەدەست نەخۆشییەکەوە دەناڵێنن.
بیرۆکەی خۆکوشتن زیاتر لە گەورەساڵانی دوو جەمسەریدا باو و پلانی مردن زیاتر پێکهاتەدارە.
هەرزەکارانی دوو جەمسەری بەزۆری بە ئەڵقەیەکی خەمۆکی دەست پێدەکەن کە دەبێتە هۆی ئەڵقەی مانیکی. لە گەورەکاندا پێچەوانەکەی ڕوودەدات.
هۆکارە خراپەکانی پێشبینیکردن
هۆکاری جۆراوجۆر جیاکراونەتەوە کە کاتێک دامەزراون، پێشبینی و ڕەوتی نەخۆشی دوو جەمسەری خراپتر دەکەن. بۆ نموونە کەمی سۆز و خۆشەویستی دایکان دەبێتە هۆی گەشەکردنی خێراتری دووبارەبوونەوەی نەخۆشییەکە.
دوو جەمسەری لە تۆ دەدزێت کە تۆ کێیت”.
-ئەلیسا ڕێیانس-
هەروەها مێژووی خێزانی تێکچوونی باری دەروونی ڕۆڵی هەیە، چونکە وەک پێشتر باسمان کرد، پێدەچێت نەخۆشی دوو جەمسەری هەرزەکاران پەیوەندییەکی بۆماوەیی بەهێزی هەبێت. هەروەها دۆخی کەمی ئابووری کۆمەڵایەتی هۆکارێکە کە ڕێگری لە باشتربوونی هەرزەکاران دەکات، هەروەها سەرهەڵدانی نیشانەکانیش کە ڕەنگە بەرگریان هەبێت بەرامبەر بە چارەسەرکردن.
هەروەها کارلێکە ناکارامەکانی خێزان ڕۆڵێکی سەرەکی دەگێڕن. هەروەها نەخۆشی دوو جەمسەری لە هەرزەکاریدا لە هەندێک حاڵەتدا پەیوەندی بە ڕووداوە زەبربەخشەکانەوە هەیە، وەک دەستدرێژی سێکسی لە سەرەتای منداڵیدا.
خولەکان لە هەرزەکارانی تووشبوو بە نەخۆشی دوو جەمسەری خێراتر ڕوودەدەن لە چاو گەورەکان.
چارەسەر
دەستێوەردانەکان بۆ نەخۆشی دوو جەمسەری هەرزەکاران بریتین لە دەرمانناسی، دەروونی و دەروونی کۆمەڵایەتی. باوترین دەرمان بریتین لە لیتیۆم و دژە سەرئێشە کە تایبەتمەندی جێگیرکردنی باری دەروونییان هەیە، وەک ترشی ڤالپرۆیک، یان دژە دەروونی.
دەستێوەردانەکانی دەروونی ئامانجیان بەرەوپێشبردنی زانیارییە سەبارەت بە نەخۆشییەکە و باشترکردنی بەڕێوەبردنی هەردوو نیشانەی مانیکی و خەمۆکی. هەروەها توانای ڕووبەڕووبوونەوە دابین دەکەن کە هەرزەکاران و خێزانەکانیان دەتوانن بەرەنگاربوونەوەی نەخۆشی دوو جەمسەری ببنەوە و پەیوەندییە کۆمەڵایەتی و خێزانییەکانیان باشتر بکەن.
لەنێو دیارترین دەستێوەردانەکاندا بریتین لە پەروەردەی دەروونی، چارەسەری دەروونی ڕیتمی نێوان کەسی و کۆمەڵایەتی، چارەسەری ڕەفتاری دیالکتیکی و چارەسەری خێزان.
"هەرچەندە زۆرجار لە قووڵایی نەهامەتیدام، بەڵام هێشتا هاوئاهەنگی و مۆسیقایەکی ئارام و پاک و خاوێن لەناومدا هەیە".
-ڤینسێنت ڤان گۆگ-
هەندێک لە نووسەران پێیان وایە کە نەخۆشی دوو جەمسەری لە هەرزەکاریدا زیادەڕۆیی تێدا دەستنیشان دەکرێت. بە واتایەکی تر، هەرزەکاران زیاترن کە ئەم ناوەیان پێدراوە لەوەی کە پێویستە. لە ڕاستیدا لە ئێستادا پێیان وایە کە نەخۆشی دوو جەمسەری تا لەسەدا ١٥ی نەخۆشییە سۆزدارییەکان لە منداڵی و هەرزەکاریدا پێکدەهێنێت. بەڵام لێکۆڵینەوەی زیاتر پێویستە بۆ بەرهەمهێنانی بەڵگەی زانستی نوێ لەم بوارەدا.
Bipolar disorder in adolescence.
The manifestations of bipolar disorder in adolescents are usually more severe than in adults. Consequently, the deterioration of the quality of life is greater.
Diagnosing and treating adolescent bipolar disorder requires a great deal of clinical expertise. Fortunately, intensive research is underway in the area. The quality of training for professionals who want to specialize in the field is also of a high standard.
Bipolar disorder is a severe mental illness. There are 300 mental conditions listed in DSM V. The severe mental illness category includes a small percentage of these conditions. This includes schizophrenia, bipolar disorder and borderline personality syndrome.
However, there is some controversy about the definition of the core features of bipolar disorder in children and adolescents. Indeed, the search for consensus and effective intervention guidelines is the subject of current research.
Bipolar disorder in adolescence has a worse prognosis.
Understanding Bipolar Disorder
The American Psychological Association (APA) states that bipolar disorder can be diagnosed when there is an episode of mania or mixed symptoms (with or without a history of depressive episodes). The same is true when a depressive episode is accompanied by at least one hypomanic episode. So what is a manic episode? APA believes that it must meet the following criteria:
٦٦٦
The person is in an unusually good mood.
It lasts at least a week.
Demonstration of exaggerated self-esteem that can be described as grandiose. In addition, a marked reduction in the need for sleep is noted; rapid, compulsive speech; fleeting ideas and motor agitation; and a tendency to engage in pleasurable activities with serious consequences.
The mixed episode is characterized, according to the World Health Organization (WHO), by a mixture or rapid alternation of manic and depressive symptoms. These cycles occur most days for at least two weeks. In mania, as a rule, there are opposite symptoms to those that prevail in depression. That said, there are two exceptions: both mania and depression share symptoms such as sleep problems and appetite disturbances.
"I long ago abandoned the notion of a life without storms. . . . And I am, by nature, too lively to be anything but extremely wary of the gross unnaturalness involved in any attempt to exercise too much control over the essentially uncontrollable powers.”
-Kay Redfield Jamison-
Bipolar disorder in adolescence
Psychologist Stanley Hall believes that adolescence is a "time of storm and stress". As we all know, adolescence comes with challenges. Bipolar disorder not only creates new problems, but can also complicate existing problems.
In the young population, bipolar disorder can appear in the form of affective storms where outbursts of rage last longer and are more intense. Moreover, in this age group it is more common to observe irritability as opposed to euphoria.
Joan Luby, a psychiatrist at the University of Washington in the United States, described a series of behavioral patterns that are characteristic of bipolar disorder in this age group
Hypersexual behaviors. These can consist of touching others or even masturbating in inappropriate places.
Exhilaration. A state of heightened joy, excessive optimism and restless excitement.
Grandiosity. Those affected resist authority and are extremely defiant and socially unrestrained. They do not consider the risks of their actions and the consequences they bring.
Bipolar disorder is usually diagnosed equally among boys and girls between the ages of 13 and 18. The condition usually occurs without warning and there are no signs that it is imminent.
Differences between bipolar disorder in adolescents and adults
The way in which bipolar disorder manifests in teenagers compared to adults can differ in several respects.
Teenagers more often exhibit rapid and ultra-rapid cycles. Rapid cycles are considered present when the person exhibits at least four manic or depressive episodes in 12 months. In teenagers, the changes can be very abrupt and even occur on the same day.
They experience a greater number of psychotic symptoms. These are primarily auditory hallucinations.
The prognosis is worse. That's because it's believed to be a larger neurobiological change.
The recovery after each episode is worse. During periods when they are free of manic or depressive symptoms, their symptoms are worse than those of adults.
It is a condition with a high heritability. Affected people often have relatives who also suffer from the disease.
Suicidal ideation is more common than in bipolar adults and death plans tend to be more structured.
Bipolar teens usually start with a depressive episode that leads to a manic episode. In adults, the opposite happens.
Poor prognostic factors
Various factors have been isolated which, when established, worsen the prognosis and course of bipolar disorder. For example, a lack of maternal affection leads to a more rapid development of relapse.
Bipolarity robs you of who you are.”
-Alyssa Reyans-
Family history of mood disorders also plays a role, as, as we mentioned earlier, adolescent bipolar disorder is believed to have a strong genetic link. Low socioeconomic status is also a factor that hinders improvement in teenagers, as is the onset of symptoms that may be resistant to treatment.
Dysfunctional family interactions also play a key role. Bipolar disorder in adolescence has also in some cases been linked to traumatic events, such as sexual abuse in early childhood.
٩٩٩٩
The cycles in teenagers with bipolar disorder occur more quickly than in adults.
Treatment
Interventions for adolescent bipolar disorder include pharmacological, psychological, and psychosocial. The most common drugs are lithium and antiepileptics with mood-stabilizing properties, such as valproic acid, or antipsychotics.
Psychological interventions aim to promote knowledge about the disease and improve the management of both manic and depressive symptoms. They also provide coping skills that enable teens and their families to combat bipolar disorder and improve their social and family relationships.
Among the most prominent interventions are psychoeducation, interpersonal and social rhythm psychotherapy, dialectical behavior therapy and family therapy.
"Although I am often in the depths of misery, there is still calm, pure harmony and music within me."
-Vincent van Gogh-
Some authors believe that bipolar disorder in adolescence is overdiagnosed. In other words, there are more teenagers given this label than should be. In fact, it is currently believed that bipolar disorder accounts for up to 15 percent of affective disorders in childhood and adolescence. However, more research is necessary to produce new scientific evidence in this area.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر