بەشی دوهەم میژووی کوردە و سومەریەکان بابەتیەکی زۆر گرنگ و تێکڕایە لە ڕووی مێژوویی، کە پەیوەندیداری زۆری هەیە بەسەرەتای ژیان و شاریزای مرۆیی لە ناوچەی میانەڕۆژ (مەبەستی ناوچەی میانەی رۆژئاوا، ڕۆژئاوای کوردستان، عێراق، و سوریا).
💠 سەرەتا: سومەریەکان
1. کێن سومەریەکان؟
سومەریەکان یەکێکن لە کۆنترین ئەمەتی متمدنەکان لە مێژووی مرۆیی، کە لە نزیک 4500 پ.ز (پێش زایین) بوونیان پێکراوە.کورد ی خواروە ئیستا سومەریەکان ئیستا پێان دەلێن کەلهور یان گوران.
هەریمەکەیانیان لە باشووری مەزوپۆتامیا بووە (کە ئێستە رۆژهەلاتی عێراقە).
2. دەوڵەتیان:
شاریان هەبوو وەک: ئور، اورووک، لاگاش، کیش.
نووسینیان دروست کرد: نووسینی میخی (Cuneiform).
سیستەمی یاسا و بەرێوەبردنی شارستانی دروست کرد.
خوایەتی و کلتورەکی پڕ وەسف.
💠 کورد و پەیوەندییان بە سومەریەکان
1. کورد لە مێژووی کۆنەوە:
کورد یەکێکن لە گەلە چەندزارەکانی کۆنە کە لە ناوچەی زاگرۆس ورۆژهەلاتی ئیستای عیراقدا ژیانیان بەسەر بردوە.
زۆرێک لە مێژووناسەکان وایان گۆتەوە کە گەلە کوردی بەشێک بوون لە گەلە گوتیان، لولوبیان، کاسیان و هتد.
2. پەیوەندی بە سومەریان:
پەیوەندیدارە زاراوەیی، کلتووری، و ڕووحی هەن.
سومەریەکان پێشبینییان کردبوو لە ناوچەی زاگرۆس لە لایەن برکانی خۆیانەوە هێرش دێت بەرەو شارەکانیان — ئەمە وەک هێرشە گوتی/لولوبی تۆمار کراوە.
زۆرێک لە توخمە کوردی وەک گوتی و لولوبی و سومەری لە سەرەتای مێژوو لەگەڵ سومەریەکان ڕەفت و ڕەفتیان هەبوو سومەریەکان وەک کوردی خواروە ناسراوەن ئەو کاتە ناوی کورد نەبو. ئەو کاتە کورد سی تایفە بوون سومەری گوتی لولوبی لولوبیەکان کرمانجن و گوتیەکان هەورامی و سومەریەکان گوران و یان کەلهور.
3. زمان و زاراوە:
سومەرییەکان زمانێکی تایبەتیان بەشیک لە زمانی کوردی بووە وزمانیکی تایبەتیان هەبوو وەک گوران، بەڵام زۆر پەیوەندیدار بە زاراوەکانی ناوچەی زاگرۆس بووە.
گوتی و لولوبی، کە بۆ بنچینەی کورد بەشدارن، زمانێکی نە-سامیی و گەلێکی زاگرۆسیان هەبوو.
💠 کورتە کورتە
هەڵسەنگاندنسومەریەکانکورد و گەلە زاگرۆسیەکانکات4500–2000 پ.ز3000 پ.ز–ئێستەشوێنباشووری مەزوپۆتامیازاگرۆس و ناوچەکانی ناوچەی کوردستانپەیوەندیهاوبەشی، تێکەڵبوون، شەڕ و ڕەفتهاوبەشی و تێکەڵبوون بە گوتی/لولوبیزمانسومەریزاراوە گوتی-لولوبی (پێش هندوئه‌رووپایی)کلتورشارستانی و دینیگەلایەتی، دینی، سەربەخۆ
✅ کۆتا و ڕێکخستن
زۆر بە ئاسانی ناتوانرێت بڵێین "کورد بەڕاستی هەمان سومەریەکانن"، بەڵام بە شێوەیەکی مێژوویی، کورد هەڵسەنگاندنێکی دروست دەکەنەوە لە گەلەکانی زاگرۆس و توخمەکانی کۆن و پێشەندامی سومەریەکان.
گەلە زاگرۆسییەکان و سومەریەکان هاوبەشییان کردووە، شەڕیان کردووە، تێکەڵ بوون و گەلێک هەڵسەنگاندن و تێگەیشتن دروست کردووە.
ئەگەر دەتەوێت زانیارییەکی زیاتر لەسەر:
گوتیان و لولوبیان
زمانەکانیان
تەواوی پەیوەندی کورد بە سەدەکانی پێش زایین
دەستم بەکاری بێ، وەک مێژووناسی گەورەیەک بینینەوە
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر