چارەسەری ڕیتمی نێوان کەسی و کۆمەڵایەتی (IPSRT)
ئەوانەی تووشی نەخۆشی دوو جەمسەری
بوون، گۆڕانکارییەکی توند لە ئاستی وزە و پاڵنەر و باری دەروونییاندا ڕوودەدات. ئەمەش
کاریگەرییەکی گەورەی لەسەر پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانیان هەیە. یەکێک لە ڕێگاکانی
پێدانی یارمەتی و ئامرازەکانیان ئەوەیە کە ئەم چارەسەرەی خوارەوە پێشکەش بکەیت.
چارەسەری ڕیتمی نێوان کەسی و کۆمەڵایەتی (IPSRT) ئاسانکاری دەکات بۆ نەخۆش بۆ بەڕێوەبردن و ڕێکخستنی پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانیان
و شێوازە بایۆلۆژییەکانی. لەم بابەتەدا لە نزیکەوە سەیری ئەم جۆرە چارەسەرە دەکەین
و دەتوانرێت بۆ چی بەکاربهێنرێت.
ژیان لەگەڵ نەخۆشی دوو جەمسەری واتە ژیان
لەگەڵ ناسەقامگیری و ئازار و بێزارییەکی زۆر. بۆ نموونە ڕۆژانێک هەن کە تووشبووەکان
ناتوانن هەندێک لە ئەرکە بەرنامە بۆ داڕێژراوەکانیان ئەنجام بدەن. هەندێک جار بەزەحمەت
دەتوانن وزە بدۆزنەوە بۆ ئەوەی لە جێگاکەیان هەڵبێن. بەڵام لە کاتەکانی تردا هەست
دەکەن دەتوانن جیهان داگیر بکەن.
لەم جۆرە بارودۆخە کلینیکییەدا، کایەی
کۆمەڵایەتی و پەیوەندی زۆرترین کاریگەری لەسەر دەبێت. کاتێک تووشبووان تووشی قۆناغی
خەمۆکی دەبن، خۆیان لە هەموو بەرکەوتن و هەموو ئەرکەکان بەدوور دەگرن. ژیانیان
قورسایی لەسەرە، هەروەک چۆن مێشکیان قورسە. جگە لەوەش پڕن لە ڕق و کینە لەخۆیان و
تەنانەت ڕەنگە هەست بکەن کە دەیانەوێت بۆ هەمیشە نەمێنن. بارودۆخێکی سەختە.
بەپێی ئامارەکانی ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی (WHO)، نزیکەی لەسەدا
دوو بۆ سێی دانیشتوانی گشتی تووشی نەخۆشی دوو جەمسەری بوون. لە سەرەتای ساڵانی
٢٠٠٠دا دکتۆر گەشەی کرد ئیلین فرانک، لە زانکۆی پیتسبورگ، ستراتیژی چارەسەری کاریگەر
بۆ چارەسەرکردنی.
ئەو کەسانەی کە تووشی تێکچوونی باری دەروونی
بوون زۆرجار تووشی کێشە دەبن لە ڕیتمەکانی ڕۆژانەیان.
ئامانجەکانی چارەسەری ڕیتمی نێوان کەسی
و کۆمەڵایەتی (IPSRT)
چارەسەری ڕیتمی نێوان کەسی و کۆمەڵایەتی (IPSRT) ئامانجیەتی نەخۆشەکان لە ڕێگەی ڕۆتینی بایۆلۆژی و کۆمەڵایەتی خۆیانەوە
باری دەروونی خۆیان ڕێکبخەن. بۆ تێگەیشتن لە ئامانجی ئەم مۆدێلە، سەرەتا دەبێت
سروشتی تێکچوونی باری دەروونی لەبەرچاو بگرین.
ئەوانەی تووشی نەخۆشی سایکلۆتیمیک، خەمۆکی،
دڵەڕاوکێ و نەخۆشی دوو جەمسەری بوون، شێوازێکی ژیانی ڕێکنەخراو پیشان دەدەن و تووشی
کێشە دەبن لە تێکەڵکردنی ڕۆتینی تەندروست. توێژینەوەیەک کە لەلایەن د. ئیلین فرانک
و هاوکارەکانی نیشان دەدەن کە نەخۆشەکان سوودیان لە شێوازی چارەسەرکردنی ئەو وەرگرتووە،
لە ئەنجامی ئەو ڕێنماییانەی کە وەریانگرتووە بۆ ڕێکخستنی خوو و عادەتە کۆمەڵایەتییەکانیان.
ڕیتمە کۆمەڵایەتی و نێوان کەسییەکانی ئەم
چارەسەرە ئاماژەیە بۆ پێویستی پێشخستنی ڕۆتینی بایۆلۆژی و پەیوەندیی گونجاوتر و بەردەوام
و تەندروستتر لە کەسانی تووشبوو بە تێکچوونی باری دەروونی. لە کۆتاییدا سەقامگیری
سۆزداری زیاتر و هەروەها کوالیتی ژیانێکی باشتر لە هەموو بوارەکاندا بەدەست دەهێنن.
ئامانجەکانی IPSRT
ئامانجی سەرەکی IPSRT ڕێگریکردن و باشتر ڕێکخستنی هەر تێکچوونێکە
لە باری دەروونی و ڕەفتاری نەخۆشەکاندا. بە زانیاری و ستراتیژی نوێ بەهێزیان دەکات،
ڕێگەیان پێدەدات خووی ڕێکوپێکتر و سوودبەخشتر بگرنەبەر.
لە نەخۆشی دوو جەمسەریدا ئەم چارەسەرە
چارەسەری دەرمان بەدەر ناکات.
ئامانجەکانی IPSRT بریتین لە:
باشترکردنی شێوازی خەوتن و خواردنی
تووشبوو.
پێشخستنی بەڕێوەبردن و خۆپاراستن لە
فشاری دەروونی لە پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکاندا.
یارمەتی تووشبووەکە بدە بۆ بەدیهێنانی
ئامانجە ڕۆژانەکان و مەبەستە گرنگەکانی.
یارمەتی نەخۆشەکە بدە ئەو هۆکارانە
بناسێتەوە کە کاریگەرییان لەسەر ناسەقامگیری باری دەروونی هەیە.
ڕێگە بدە کەسەکە چاک بێتەوە و ڕووبەڕووی
هەر ڕووداوێکی زەبربەخشی ڕابردوو ببێتەوە.
چارەسەری ڕیتمی نێوان کەسی و کۆمەڵایەتی (IPSRT) گریمانە دەکات کە هۆکاری دەرەکی هەن کە نیشانەکانی تێکچوونی باری دەروونی
چالاک دەکەن. وەرگرتنی خوو و ڕۆتینی نوێ (ڕیتمە کۆمەڵایەتییەکان) کوالیتی ژیانی ئەو
کەسانە باشتر دەکات کە تووشی دەبن.
لە کاتی چارەسەری ڕیتمی نێوان کەسی و کۆمەڵایەتی (IPSRT)دا، نەخۆش فێری تەکنیک و ئامرازەکان دەبێت بۆ باشترکردنی شێوازی ژیان
و پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانی.
قۆناغەکانی چارەسەری ڕیتمی نێوان کەسی
و کۆمەڵایەتی (IPSRT)
IPSRT لە سێ قۆناغی باش پێناسەکراو پێکدێت. لە
ساڵی ٢٠٠٢ دکتۆر ئیلین فرانک و هاوکارەکانی لە وتارێکدا ڕێنماییەکانیان پێناسە
کرد. شیکارییان بۆ دەکەین.
قۆناغی سەرەتایی: تێگەیشتن
لە قۆناغی یەکەمی هەڵسەنگاندنەکەدا،
چارەسەرکەر هەوڵدەدات لە قۆناغەکان یان ئەڵقەکانی گۆڕانی باری دەروونی نەخۆشەکە تێبگات.
بۆ ئەم مەبەستەش لە ڕێگەی چاوپێکەوتن و ڕاپۆرتی پزیشکی و زۆر شتی ترەوە زانیاری کۆدەکاتەوە.
چارەسەرکەر بە نەخۆشەکە دەڵێت کە گۆڕانکارییەکانی
باری دەروونی لە ئەستۆی ئەو نییە. گرنگە نەخۆش لە هەموو هەستەکانی تاوانباری ڕزگار
بکرێت.
چارەسەرکەر لە شێوازی ژیانی نەخۆشەکە دەکۆڵێتەوە
و هەر ڕۆتینێکی ناکارامە دەستنیشان دەکات. بۆ نموونە سەبارەت بە خەوتن، خووی
خواردن، شێوازی کارکردن و هتد.
چارەسەرکەر شیکاری شێوازەکانی پەیوەندی
نەخۆشەکە دەکات و چۆن کاریگەرییان لەسەر باری سۆزدارییەکەی هەیە.
چارەسەرکەر شیکاری شێوازی پەیوەندیکردنی
نەخۆش و لێهاتوویی کۆمەڵایەتی و هتد دەکات.
قۆناغی نێوان: دیزاینکردنی ڕیتمە کۆمەڵایەتییە
نوێیەکان
لە قۆناغی دووەمدا چارەسەرکەر کۆمەڵێک ڕێنمایی
سەبارەت بە ڕیتمە کۆمەڵایەتییەکان دادەڕێژێت کە نەخۆشەکە دەبێت پەیڕەوی لێبکات. لە
ڕاستیدا خوو و ڕۆتینی نوێ دادەمەزرێن، چ لە بواری بایۆلۆژی و چ لە بواری پەیوەندیدا.
لە هەمان کاتدا چارەسەرکەر نەخۆشەکە لەسەر
کۆمەڵێک ستراتیژی بنەڕەتی ڕادەهێنێت بۆ ئەوەی بتوانێت کوالیتی ژیانی باشتر بکات.
ئامانج ئەوەیە نەخۆشەکە
خووی خەوتنیان باشتر بکەن.
خووی خواردنیان باشتر بکەن.
ڕێنماییەکانی دەرمانەکانیان جێبەجێ بکە.
وەرزش مەشق بکە و ژیانێکی چالاکت هەبێت.
ئەو ستراتیژیانەی پەیوەندیکردن کە لە
چارەسەرکردندا فێری بووە، بەکاربهێنە بۆ باشترکردنی پەیوەندییەکانیان.
تەکنیکەکانی بەڕێوەبردنی فشار کە فێری
بووە بەکاربهێنە.
فێربە چۆن کاردانەوەت هەبێت کاتێک بێهیوایی
و بێزاری و توڕەیی و بیرکردنەوە نەرێنییەکان سەرهەڵدەدەن.
ئەم بنەمایانە بەزۆری ئەو پلانە دیاری
دەکەن کە بۆ هەر نەخۆشێک داڕێژراوە. لە هەر دانیشتنێکدا پلانەکە بەدواداچوونی بۆ دەکرێت
و بەپێی پێویست پرۆسێس دەکرێت و نوێ دەکرێتەوە.
قۆناغی کۆتایی: تەواوکردنی ستراتیژییەکانی
چارەسەرکردن و پاراستن
ئامانجی کۆتایی IPSRT ئەوەیە کە نەخۆشەکە خوو و ستراتیژییەکان
یەکبخات کە ڕێگەی پێدەدات باری دەروونی خۆی جێگیر بکات. ژیانێک کە بە ڕۆتین و تەکنیکەکانی
بەڕێوەبردنی ساتەوەختە سەختەکان تایبەتمەندە، ڕێگە بە نەخۆش دەدات وردە وردە دەست
لەکار بکێشێتەوە و دواجار کۆتایی بە چارەسەرەکە بهێنێت.
سەردانەکان لەم قۆناغە کۆتاییەدا کەمن.
وەک یاسایەک، چارەسەرکردنەکە پێویستی بە نزیکەی ١٦ دانیشتن هەیە بە گشتی. لەم ماوەیەدا
نەخۆشەکە وردە وردە هەست دەکات کە چۆن لەگەڵ تێپەڕبوونی هەفتەکاندا کۆنترۆڵی زیاتری
ژیانی خۆی بەدەست دەهێنێت. بەڵام پێویستە گرنگ بێت ئاماژە بەوە بکەین کە چارەسەری
تەواو بەو مانایە نییە کە نەخۆشەکە چارەسەری دەرمانسازییەکەی ببڕێت. لە ڕاستیدا لە
زۆر حاڵەتدا ئەمە بە تەواوی پێویستە.
IPSRT زۆر کاریگەرە بۆ ئەو کەسانەی کە تووشی نەخۆشی دوو جەمسەری بوون. جگە لەوەش سوودی سەرنجڕاکێش لە حاڵەتە دەروونییەکانی دیکەشدا بینراوە، وەک دووبارەبوونەوەی نەخۆشی خەمۆکی (دیستیمیا). ئەم چارەسەرە دەبێتە هۆی تێگەیشتنێکی باشتر لە حاڵەتەکە و شێوازی ژیانی نەخۆشەکە باشتر دەکات. بێ گومان سەرچاوەیەکی کلینیکی زۆر بەسوودە.
interpersonal and social rhythm therapy (IPSRT)
Those suffering from bipolar disorder experience drastic changes in their energy levels, motivation and mood. This has a major impact on their social relationships. One way to give them help and tools is to offer the following therapy.
Interpersonal and Social Rhythm Therapy (IPSRT) makes it easier for the patient to manage and regulate their social relationships and biological patterns. In this article, we take a closer look at this form of therapy and what it can be used for.
Living with bipolar disorder means living with a lot of instability, suffering and frustration. For example, there are days when the affected cannot perform some of their scheduled tasks. Sometimes they can barely find the energy to get out of bed. But at other times they feel like they can conquer the world.
In this type of clinical condition, the social and relational sphere is most affected. When the sufferers experience a depressive phase, they avoid all contact and all duties. Their lives weigh on them, as do their minds. In addition, they are filled with self-loathing and may even feel like they want to disappear for good. It is a difficult condition.
According to the World Health Organization (WHO), about two to three percent of the general population suffers from bipolar disorder. In the early 2000s, Dr. developed Ellen Frank, of the University of Pittsburgh, an effective therapeutic strategy to treat it.
People diagnosed with mood disorders often experience problems with their circadian rhythm.
The Goals of Interpersonal and Social Rhythm Therapy (IPSRT)
Interpersonal and Social Rhythm Therapy (IPSRT) aims to get patients to regulate their mood through their biological and social routines. To understand the purpose of this model, we must first consider the nature of mood disorders.
Those who suffer from cyclothymic disorder, depression, anxiety and bipolar disorder, exhibit an unregulated lifestyle and experience difficulty integrating healthy routines. A study conducted by the aforementioned Dr. Ellen Frank and her colleagues show that patients benefited from her therapeutic modality, as a result of the guidelines they received to regulate their social habits.
The social and interpersonal rhythm of this therapy refers to the need to promote more adapted, constant and healthy biological and relational routines in people suffering from mood disorders. Ultimately, they achieve greater emotional stability as well as a better quality of life in all areas.
The objectives of the IPSRT
The main goal of IPSRT is to prevent and better regulate any disturbances in patients' mood and behavior. It empowers them with new knowledge and strategies, allowing them to adopt more regular and beneficial habits.
In bipolar disorder, this treatment does not exclude drug treatment.
The objectives of the IPSRT are to:
Improve the sufferer's sleeping and eating habits.
Promote management and prevention of stress in social relationships.
Help the sufferer fulfill their daily goals and vital purposes.
Help the patient recognize the factors that influence his mood destabilization.
Allow the person to heal and face any traumatic events from the past.
Interpersonal and Social Rhythm Therapy (IPSRT) assumes that there are external triggers that activate the symptoms of mood disorders. Adopting new habits and routines (social rhythms) improves the quality of life of those affected.
During Interpersonal and Social Rhythm Therapy (IPSRT), the patient learns techniques and tools to improve their lifestyle and social relationships.
The Phases of Interpersonal and Social Rhythm Therapy (IPSRT)
IPSRT consists of three well-defined phases. In 2002, Dr. Ellen Frank and her colleagues defined its guidelines in an article. We will analyze them.
Initial phase: understanding
In the first phase of the evaluation, the therapist tries to understand the phases or episodes of the patient's mood changes. To do this, he collects information via interviews, medical reports and more.
The therapist tells the patient that the changes in his mood are not his responsibility. It is important to free the patient from all feelings of guilt.
The therapist studies the patient's lifestyle and identifies any dysfunctional routines. For example regarding sleep, eating habits, work patterns, etc.
The therapist analyzes the patient's relationship patterns and how they affect his emotional state.
The therapist analyzes the patient's communication styles, social skills, etc.
Intermediate phase: designing new social rhythms
In the second phase, the therapist designs a series of guidelines regarding social rhythm that the patient must follow. In fact, new habits and routines are established, both in the biological and relational areas.
At the same time, the therapist trains the patient in a series of basic strategies so that he can improve his quality of life. The goal is for the patient to:
Improve their sleeping habits.
Improve their eating habits.
Follow your medication instructions.
Practice sports and have an active life.
Apply the communication strategies he has learned in therapy to improve his relationships.
Apply stress management techniques he has learned.
Learn how to respond when discouragement, frustration, anger and negative thoughts arise.
These principles usually define the plan that is designed for each patient. At each session, the plan is followed up and processed and updated if necessary.
Final phase: termination of therapy and maintenance strategies
The ultimate aim of IPSRT is for the patient to integrate habits and strategies that allow him to stabilize his state of mind. A life characterized by routines and techniques for dealing with difficult moments enables a patient to gradually taper off and eventually end treatment.
The visits are sparse in this last phase. As a rule, the therapy requires about 16 sessions in total. During this time, the patient gradually perceives how, as the weeks go by, he gains more control over his life. However, it should be important to note that ending therapy does not mean that the patient discontinues his pharmacological treatment. In fact, in many cases this is absolutely necessary.
IPSRT is very effective for people suffering from bipolar disorder. In addition, interesting benefits have also been seen in other mental conditions, such as recurrent depressive disorders (dysthymia). This therapy promotes a better understanding of the condition and optimizes the patient's lifestyle. Undoubtedly, it is an extremely beneficial clinical resource
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر